Difference between revisions of "Turkic lenition issues"

From FireSpeakerWiki
Jump to navigationJump to search
(→‎Kyrgyz uu/oo/aa)
(→‎Kyrgyz uu/oo/aa: +Altay, and also Tuvan and Khakas forms)
Line 257: Line 257:
 
{|class="wikitable" style="text-align: center";
 
{|class="wikitable" style="text-align: center";
 
|+ G
 
|+ G
−
! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu
+
! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Altay !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu
 
|-
 
|-
 
! heavy
 
! heavy
 
| ağır
 
| ağır
 
|class="lyes"| oor
 
|class="lyes"| oor
 +
|
 
| awır
 
| awır
 
| åğir
 
| åğir
 
| éğir
 
| éğir
 
| ağır
 
| ağır
−
|
+
| aar
−
|
+
| aar
 
| ıar
 
| ıar
 
| yıvər
 
| yıvər
Line 274: Line 275:
 
| ağız
 
| ağız
 
|class="lyes"| ooz
 
|class="lyes"| ooz
 +
| oos
 
| awız
 
| awız
 
| åğiz
 
| åğiz
 
| éğiz
 
| éğiz
 
| ağız
 
| ağız
−
|
+
| aas/axs-
−
|
+
| aas/aqs-
 
| uos
 
| uos
 
| çəwar/çåwar(?)
 
| çəwar/çåwar(?)
Line 286: Line 288:
 
| yoğan; yoğun
 
| yoğan; yoğun
 
|class="lyes"| joon
 
|class="lyes"| joon
 +
| joon
 
| juwan
 
| juwan
 
| yȯğån
 
| yȯğån
 
| yoğun; yoğan
 
| yoğun; yoğan
 
| yoğun
 
| yoğun
−
|
+
| çoon
−
|
+
| çoon
 
| suon
 
| suon
 
|
 
|
Line 298: Line 301:
 
| yabaş(?)
 
| yabaş(?)
 
|class="lyes"| jooş
 
|class="lyes"| jooş
 +
| joboş
 
| juwas
 
| juwas
 
| yåwwåş/yuwåş
 
| yåwwåş/yuwåş
 
| yavaş/yuvaş
 
| yavaş/yuvaş
 
| yavaş
 
| yavaş
−
|
+
| çabas
−
|
+
| çaaş
 
|  
 
|  
 
|  
 
|  
Line 310: Line 314:
 
| yağı
 
| yağı
 
|class="lyes"| joo
 
|class="lyes"| joo
 +
| ju(u)
 
| jaw
 
| jaw
 
| yåv
 
| yåv
 
|
 
|
 
| yağı
 
| yağı
−
|
+
| çaa
−
|
+
| çaa
 
| (sıa-?)
 
| (sıa-?)
 
| ɕu
 
| ɕu
Line 324: Line 329:
 
| tāğ
 
| tāğ
 
|class="lyes"| too
 
|class="lyes"| too
 +
| tuu
 
| taw
 
| taw
 
| tåğ
 
| tåğ
 
| tağ
 
| tağ
 
| dağ
 
| dağ
−
|
+
| tağ
−
|
+
| dağ
 
| tıa
 
| tıa
 
| tu
 
| tu
Line 336: Line 342:
 
|
 
|
 
|class="lyes"|boor
 
|class="lyes"|boor
 +
|
 
| bawır
 
| bawır
 
| båğir
 
| båğir
 
| beğir
 
| beğir
 
| bağır
 
| bağır
−
|
+
| paar
−
|
+
| baar
 
| bıar
 
| bıar
 
| pȯver
 
| pȯver
Line 348: Line 355:
 
| buzağu
 
| buzağu
 
|class="lyes"|muzoo
 
|class="lyes"|muzoo
 +
| bıza
 
| buzaw
 
| buzaw
 
| buzåq
 
| buzåq
 
| mozay
 
| mozay
 
| buzağu
 
| buzağu
−
|
+
| pızo
−
|
+
| bızaa
 
|  
 
|  
 
| påru
 
| påru
Line 361: Line 369:
 
| taqığu / ?*tağıq
 
| taqığu / ?*tağıq
 
|class="lyes"| tooq
 
|class="lyes"| tooq
 +
| (taqaa)
 
| tawıq
 
| tawıq
 
| tåwuq
 
| tåwuq
 
| toxa/toxu
 
| toxa/toxu
 
| tavuk
 
| tavuk
−
|
+
| tağax
−
|
+
| (daʼğaa)
 
|  
 
|  
 
| çəxə
 
| çəxə
Line 375: Line 384:
 
| ağu
 
| ağu
 
|class="lno"| uu
 
|class="lno"| uu
 +
|
 
| uw
 
| uw
 
| åğu
 
| åğu
 
| ağı/oğa (?)
 
| ağı/oğa (?)
 
| ağu
 
| ağu
−
|
+
| oo
−
|
+
| aa
−
|  
+
| ıı
 
|  
 
|  
 
|-
 
|-
Line 387: Line 397:
 
| oğul/oğl-
 
| oğul/oğl-
 
|class="lno"| uul
 
|class="lno"| uul
 +
| ool/uul(?)
 
| ul
 
| ul
 
| oğil/oğl-
 
| oğil/oğl-
 
| oğul/oğl-; oğal/oğl-
 
| oğul/oğl-; oğal/oğl-
 
| oğul/oğl-
 
| oğul/oğl-
−
|
+
| oğıl/ool- (?)
−
|
+
| ool
 
| uol
 
| uol
 
| ıvəl
 
| ıvəl
 
|-
 
|-
 
! cold
 
! cold
−
|  
+
| soğıq
 
|class="lno"| suuq
 
|class="lno"| suuq
 +
| sooq
 
| suwıq
 
| suwıq
 
| såvuq
 
| såvuq
 
| soğiq
 
| soğiq
 
| soğuk
 
| soğuk
−
|
+
| soox
−
|
+
| sook
 
|  
 
|  
 
| sivɘ
 
| sivɘ
Line 411: Line 423:
 
| soğur
 
| soğur
 
|class="lno"| suur
 
|class="lno"| suur
 +
|
 
| suwır
 
| suwır
 
| sȯğir/suğur/suvir
 
| sȯğir/suğur/suvir
Line 424: Line 437:
 
|
 
|
 
|class="lno"| quuru-
 
|class="lno"| quuru-
 +
| quur-
 
| quwır
 
| quwır
 
| qåvur-
 
| qåvur-
 
| qoru-
 
| qoru-
 
| kavur-
 
| kavur-
−
|
+
| xoor-
−
|
+
| xoor-
 
|  
 
|  
 
|
 
|
Line 436: Line 450:
 
! knead
 
! knead
 
| yoğur-/yuğur-
 
| yoğur-/yuğur-
−
|class="lno"| juuru- <!-- Altay: jura- -->
+
|class="lno"| juuru-
 +
| jura-
 
| juwır-
 
| juwır-
 
|  
 
|  
 
| yuğur-/juğur-
 
| yuğur-/juğur-
 
| yoğur- (?)
 
| yoğur- (?)
−
|
+
| çura-
−
|
+
|  
 
|  
 
|  
 
| ɕår-
 
| ɕår-
Line 448: Line 463:
 
|-
 
|-
 
! steam
 
! steam
−
| būğ
+
| bu (*būğ)
 
|class="lno" | buu
 
|class="lno" | buu
 +
| buu
 
| buw
 
| buw
 
| buğ
 
| buğ
 
| buğ
 
| buğ
 
| buğu
 
| buğu
−
|
+
|  
 
|
 
|
 
|  
 
|  
Line 463: Line 479:
 
| boğım/boğun
 
| boğım/boğun
 
|class="lno" | muun
 
|class="lno" | muun
 +
| mun(/puun)
 
| buwın
 
| buwın
 
| buğin
 
| buğin
 
| boğam
 
| boğam
 
| boğun/boğum
 
| boğun/boğum
−
|  
+
| pun
 
|  
 
|  
 
|
 
|
Line 476: Line 493:
 
| uğ
 
| uğ
 
|class="lno" | uuq
 
|class="lno" | uuq
 +
|
 
| uwıq
 
| uwıq
 
| ūğ (?)
 
| ūğ (?)
Line 488: Line 506:
 
| yağu-q
 
| yağu-q
 
|class="lno" | juu-q
 
|class="lno" | juu-q
 +
| ju(u)-q
 
| juw-ıq
 
| juw-ıq
 
| yåvuq
 
| yåvuq
 
|  
 
|  
 
| yavuk
 
| yavuk
−
|
+
|  
−
|
+
| çooq
 
| çugas (?)
 
| çugas (?)
−
| çıvəx
+
| śıvəx
 
|  
 
|  
 
|-
 
|-
Line 501: Line 520:
 
| tarığ
 
| tarığ
 
| class="lno" | taruu
 
| class="lno" | taruu
 +
|
 
| tarı
 
| tarı
 
| tariq
 
| tariq
 
| teriq
 
| teriq
 
| darı
 
| darı
−
|
+
| tarığ
−
|
+
| (taraa)
 
|  
 
|  
 
| tırə
 
| tırə
Line 514: Line 534:
 
| ağuz(?)
 
| ağuz(?)
 
|class="lno" | uuz
 
|class="lno" | uuz
 +
|
 
| uwız
 
| uwız
 
| åğiz
 
| åğiz
−
|  
+
| oğuz
−
|
+
| oos
−
|
+
| aazı
−
|
 
 
|
 
|
 +
| uosax
 
| ırri (< ırɘ ?)
 
| ırri (< ırɘ ?)
 
| uğuruğ <!-- Khalkha уураг -->
 
| uğuruğ <!-- Khalkha уураг -->
Line 527: Line 548:
 
| yu- (?)
 
| yu- (?)
 
| juu-
 
| juu-
 +
|
 
| juw-
 
| juw-
 
| yuw-
 
| yuw-
Line 541: Line 563:
 
| sağ-
 
| sağ-
 
|class="check"| saa-
 
|class="check"| saa-
 +
| saa-
 
| saw-
 
| saw-
 
| såğ-
 
| såğ-
 
| sağ-
 
| sağ-
 
| sağ-
 
| sağ-
−
|
+
| sağ-
−
|
+
| sağ-
 
| ıa-
 
| ıa-
 
| såv-
 
| såv-
Line 554: Line 577:
 
| yağ-
 
| yağ-
 
|class="check"| jaa-
 
|class="check"| jaa-
 +
| ja(a)-
 
| jaw-
 
| jaw-
 
| yåğ-
 
| yåğ-
 
| yağ-
 
| yağ-
 
| yağ-
 
| yağ-
−
|
+
| çağ-
−
|
+
| çağ-
−
|
+
| —
−
| ɕu-
+
| śu-
 
| —
 
| —
 
|-
 
|-
Line 567: Line 591:
 
| yağ-ın (?)
 
| yağ-ın (?)
 
|class="check"| jaa-n
 
|class="check"| jaa-n
 +
|
 
| jaw-ın
 
| jaw-ın
 
| yåğ-ın
 
| yåğ-ın
−
|
+
|  
 
|  
 
|  
 
|
 
|
Line 580: Line 605:
 
| yaŋaq
 
| yaŋaq
 
|class="check"| jaaq
 
|class="check"| jaaq
 +
| jaaq
 
| jaq
 
| jaq
 
| yånåq, jağ
 
| yånåq, jağ
 
| yaŋaq
 
| yaŋaq
 
| yanak
 
| yanak
−
|
+
| naaq
−
|
+
| çaaq
 
| sıŋaax
 
| sıŋaax
 
| —
 
| —
 
|  
 
|  
 
|}
 
|}

Revision as of 23:40, 1 January 2018

To sort / unknown

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Fârsî
older brother aqa ağa/ake ağa/äke oğa/aka aka âghâ

No lenition

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
bull buqa buqa buqa buqa buqa boğa
collar yaqa jaqa yaqa yaka (collar, river bank)
near yaqın jaqın jaqın yaqin yéqin yakın
read oqı- oqu- oqı- oqi- oqu- oku-
regret ökün- ökün- ökin- ökin-
G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
deer buğu buğu buğı buğu buğa
wood yığaç jığaç ağaş yoğoç yağaç ağaç
young man yigit jigit jigit yigit (y/j)igit yiğit

Lenition

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
dove kökürçkän kögüçkön kögerşin güvercin
ox öküz ögüz ögiz öküz
crop ekin egin egin ekin ekin
invite/call çaqır- çaqır-/çıqır- şaqır- çağır-


G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
shoulder egin iyin iyin () egin/egn-
heavy ağır oor awır oğir éğir ağır
mouth ağız ooz awız oğiz éğiz ağız
poison ağu uu uw oğu
enemy yağı joo jaw yov
rain jaan jawın
magpie sağızğan sawızqan zağizğan
wide yoğan; yoğun joon juwan yȯğon yoğun; yoğan yoğun (thick/dense, of substances)
son oğul/oğl- uul ul oğil/oğl- oğul/oğl-; oğal/oğl- oğul/oğl-
~cousin yegän jeen jiyen jiyen (nephew)
twenty yegirmi jıyırma jıyırma yigirma (y/j)igirme yirmi
needle yignä iyne iyne (y)igna yingne iğne
master ee iye ega? igä?

word-final stuff

G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
warm isig/ısığ ısıq ıstıq issiq issiq ısı (heat)
yellow sarığ sarı sarı sariq sériq sarı
*damage? → soot kög? köö
melody kög küü küy


Kyrgyz uu/oo/aa

G
gloss Old Turkic Kyrgyz Altay Kazakh Uzbek Uyghur Turkish Khakas Tuvan Sakha Chuvash Mongolic Manchu
heavy ağır oor awır åğir éğir ağır aar aar ıar yıvər
mouth ağız ooz oos awız åğiz éğiz ağız aas/axs- aas/aqs- uos çəwar/çåwar(?)
wide/thick yoğan; yoğun joon joon juwan yȯğån yoğun; yoğan yoğun çoon çoon suon
mild(-natured) yabaş(?) jooş joboş juwas yåwwåş/yuwåş yavaş/yuvaş yavaş çabas çaaş
enemy yağı joo ju(u) jaw yåv yağı çaa çaa (sıa-?) ɕu dayin dayin
mountain tāğ too tuu taw tåğ tağ dağ tağ dağ tıa tu
liver boor bawır båğir beğir bağır paar baar bıar pȯver
calf buzağu muzoo bıza buzaw buzåq mozay buzağu pızo bızaa påru birağu
chicken taqığu / ?*tağıq tooq (taqaa) tawıq tåwuq toxa/toxu tavuk tağax (daʼğaa) çəxə takiyan çoqo
poison ağu uu uw åğu ağı/oğa (?) ağu oo aa ıı
son oğul/oğl- uul ool/uul(?) ul oğil/oğl- oğul/oğl-; oğal/oğl- oğul/oğl- oğıl/ool- (?) ool uol ıvəl
cold soğıq suuq sooq suwıq såvuq soğiq soğuk soox sook sivɘ
marmot soğur suur suwır sȯğir/suğur/suvir såvår
fry quuru- quur- quwır qåvur- qoru- kavur- xoor- xoor- qağur-
knead yoğur-/yuğur- juuru- jura- juwır- yuğur-/juğur- yoğur- (?) çura- ɕår- jiğura-
steam bu (*būğ) buu buu buw buğ buğ buğu påw
joint boğım/boğun muun mun(/puun) buwın buğin boğam boğun/boğum pun
rafter in yurt uğ uuq uwıq ūğ (?) oq huğ (?)
near yağu-q juu-q ju(u)-q juw-ıq yåvuq yavuk çooq çugas (?) śıvəx
millet tarığ taruu tarı tariq teriq darı tarığ (taraa) tırə tariya
foremilk/colostrum ağuz(?) uuz uwız åğiz oğuz oos aazı uosax ırri (< ırɘ ?) uğuruğ
wash (v.) yu- (?) juu- juw- yuw- yuw-/yuy- yu- çuğ- çuu- suu-y- (?) śu-
milk (v) sağ- saa- saa- saw- såğ- sağ- sağ- sağ- sağ- ıa- såv- sağa-
rain (v) yağ- jaa- ja(a)- jaw- yåğ- yağ- yağ- çağ- çağ- — śu- —
rain (n) yağ-ın (?) jaa-n jaw-ın yåğ-ın — — —
jaw (n) yaŋaq jaaq jaaq jaq yånåq, jağ yaŋaq yanak naaq çaaq sıŋaax —
Retrieved from "https://wiki.firespeaker.org/index.php?title=Turkic_lenition_issues&oldid=9889"