Turkic lenition issues
From FireSpeakerWiki
To sort / unknown
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Fârsî |
---|---|---|---|---|---|---|
older brother | aqa | ağa/ake | ağa/äke | oğa/aka | aka | âghâ |
No lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
bull | buqa | buqa | buqa | buqa | buqa | boğa |
collar | yaqa | jaqa | yaqa | yaka (collar, river bank) | ||
near | yaqın | jaqın | jaqın | yaqin | yéqin | yakın |
read | oqı- | oqu- | oqı- | oqi- | oqu- | oku- |
regret | ökün- | ökün- | ökin- | ökin- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
deer | buğu | buğu | buğı | buğu | buğa | |
wood | yığaç | jığaç | ağaş | yoğoç | yağaç | ağaç |
young man | yigit | jigit | jigit | yigit | (y/j)igit | yiğit |
Lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
dove | kökürçkän | kögüçkön | kögerşin | güvercin | ||
ox | öküz | ögüz | ögiz | öküz | ||
crop | ekin | egin | egin | ekin | ekin | |
invite/call | çaqır- | çaqır-/çıqır- | şaqır- | çağır- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
shoulder | egin | iyin | iyin () | egin/egn- | ||
heavy | ağır | oor | awır | oğir | éğir | ağır |
mouth | ağız | ooz | awız | oğiz | éğiz | ağız |
poison | ağu | uu | uw | oğu | ||
enemy | yağı | joo | jaw | yov | ||
rain | jaan | jawın | ||||
magpie | sağızğan | sawızqan | zağizğan | |||
wide | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğon | yoğun; yoğan | yoğun (thick/dense, of substances) |
son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- |
~cousin | yegän | jeen | jiyen | jiyen (nephew) | ||
twenty | yegirmi | jıyırma | jıyırma | yigirma | (y/j)igirme | yirmi |
needle | yignä | iyne | iyne | (y)igna | yingne | iğne |
master | ee | iye | ega? | igä? |
word-final stuff
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
warm | isig/ısığ | ısıq | ıstıq | issiq | issiq | ısı (heat) |
yellow | sarığ | sarı | sarı | sariq | sériq | sarı |
*damage? → soot | kög? | köö | ||||
melody | kög | küü | küy |
Kyrgyz uu/oo/aa
gloss | Old Turkic | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish | Khakas | Tuvan | Sakha | Chuvash | Mongolic | Manchu |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
heavy | ağır | oor | awır | åğir | éğir | ağır | ıar | yıvər | ||||
mouth | ağız | ooz | awız | åğiz | éğiz | ağız | uos | çəwar/çåwar(?) | ||||
wide/thick | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğån | yoğun; yoğan | yoğun | suon | |||||
mild(-natured) | yabaş(?) | jooş | juwas | yåwwåş/yuwåş | yavaş/yuvaş | yavaş | ||||||
enemy | yağı | joo | jaw | yåv | yağı | (sıa-?) | ɕu | dayin | dayin | |||
mountain | tāğ | too | taw | tåğ | tağ | dağ | tıa | tu | ||||
liver | boor | bawır | båğir | beğir | bağır | bıar | pȯver | |||||
calf | buzağu | muzoo | buzaw | buzåq | mozay | buzağu | påru | birağu | ||||
chicken | taqığu / ?*tağıq | tooq | tawıq | tåwuq | toxa/toxu | tavuk | çəxə | takiyan | çoqo | |||
poison | ağu | uu | uw | åğu | ağı/oğa (?) | ağu | ||||||
son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- | uol | ıvəl | ||||
cold | suuq | suwıq | såvuq | soğiq | soğuk | sivɘ | ||||||
marmot | soğur | suur | suwır | sȯğir/suğur/suvir | såvår | |||||||
fry | quuru- | quwır | qåvur- | qoru- | kavur- | qağur- | ||||||
knead | yoğur-/yuğur- | juuru- | juwır- | yuğur-/juğur- | yoğur- (?) | ɕår- | jiğura- | |||||
steam | būğ | buu | buw | buğ | buğ | buğu | påw | |||||
joint | boğım/boğun | muun | buwın | buğin | boğam | boğun/boğum | ||||||
rafter in yurt | uğ | uuq | uwıq | ūğ (?) | oq | huğ (?) | ||||||
near | yağu-q | juu-q | juw-ıq | yåvuq | yavuk | çugas (?) | çıvəx | |||||
millet | tarığ | taruu | tarı | tariq | teriq | darı | tırə | tariya | ||||
foremilk/colostrum | ağuz(?) | uuz | uwız | åğiz | ırri (< ırɘ ?) | uğuruğ | ||||||
wash (v.) | yu- (?) | juu | yuw- | yuw-/yuy- | yu- | çuğ- | çuu- | suu-y- (?) | śu- | |||
milk (v) | sağ- | saa- | saw- | såğ- | sağ- | sağ- | ıa- | såv- | sağa- | |||
rain (v) | yağ- | jaa- | jaw- | yåğ- | yağ- | yağ- | ɕu- | — | ||||
rain (n) | yağ-ın (?) | jaa-n | jaw-ın | yåğ-ın | — | — | — | |||||
jaw (n) | yaŋaq | jaaq | jaq | yånåq, jağ | yaŋaq | yanak | sıŋaax | — |