Turkic lenition issues: Difference between revisions
From FirespeakerWiki
Jump to navigationJump to search
Firespeaker (talk | contribs) |
Firespeaker (talk | contribs) |
||
| Line 264: | Line 264: | ||
| | | | ||
| awır | | awır | ||
| | | åğɨr | ||
| | | éğɨr | ||
| ağır | | ağır | ||
| aar | | aar | ||
| Line 272: | Line 272: | ||
| yıvər | | yıvər | ||
|- | |- | ||
! hurt | |||
| | |||
|class="lyes"| ooru- | |||
| ağrı- (ağru-?) | |||
| awır- | |||
| åğrɨ- | |||
| ağrɨ- | |||
| ağrı- | |||
| ağır- | |||
| aarı- (?) | |||
| ıarıy- | |||
| ıra-t- (?) | |||
! mouth | ! mouth | ||
| ağız | | ağız | ||
Revision as of 21:54, 7 July 2018
To sort / unknown
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Fârsî |
|---|---|---|---|---|---|---|
| older brother | aqa | ağa/ake | ağa/äke | oğa/aka | aka | âghâ |
No lenition
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| bull | buqa | buqa | buqa | buqa | buqa | boğa |
| collar | yaqa | jaqa | yaqa | yaka (collar, river bank) | ||
| near | yaqın | jaqın | jaqın | yaqin | yéqin | yakın |
| read | oqı- | oqu- | oqı- | oqi- | oqu- | oku- |
| regret | ökün- | ökün- | ökin- | ökin- |
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| deer | buğu | buğu | buğı | buğu | buğa | |
| wood | yığaç | jığaç | ağaş | yoğoç | yağaç | ağaç |
| young man | yigit | jigit | jigit | yigit | (y/j)igit | yiğit |
Lenition
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| dove | kökürçkän | kögüçkön | kögerşin | güvercin | ||
| ox | öküz | ögüz | ögiz | öküz | ||
| crop | ekin | egin | egin | ekin | ekin | |
| invite/call | çaqır- | çaqır-/çıqır- | şaqır- | çağır- |
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| shoulder | egin | iyin | iyin () | egin/egn- | ||
| heavy | ağır | oor | awır | oğir | éğir | ağır |
| mouth | ağız | ooz | awız | oğiz | éğiz | ağız |
| poison | ağu | uu | uw | oğu | ||
| enemy | yağı | joo | jaw | yov | ||
| rain | jaan | jawın | ||||
| magpie | sağızğan | sawızqan | zağizğan | |||
| wide | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğon | yoğun; yoğan | yoğun (thick/dense, of substances) |
| son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- |
| ~cousin | yegän | jeen | jiyen | jiyen (nephew) | ||
| twenty | yegirmi | jıyırma | jıyırma | yigirma | (y/j)igirme | yirmi |
| needle | yignä | iyne | iyne | (y)igna | yingne | iğne |
| master | ee | iye | ega? | igä? |
word-final stuff
| gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
|---|---|---|---|---|---|---|
| warm | isig/ısığ | ısıq | ıstıq | issiq | issiq | ısı (heat) |
| yellow | sarığ | sarı | sarı | sariq | sériq | sarı |
| *damage? → soot | kög? | köö | ||||
| melody | kög | küü | küy |
Kyrgyz uu/oo/aa
| gloss | Old Turkic | Kyrgyz | Altay | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish | Khakas | Tuvan | Sakha | Chuvash | Mongolic | Manchu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| heavy | ağır | oor | awır | åğɨr | éğɨr | ağır | aar | aar | ıar | yıvər | |||||||||||||
| hurt | ooru- | ağrı- (ağru-?) | awır- | åğrɨ- | ağrɨ- | ağrı- | ağır- | aarı- (?) | ıarıy- | ıra-t- (?) | mouth | ağız | ooz | oos | awız | åğiz | éğiz | ağız | aas/axs- | aas/aqs- | uos | çəwar/çåwar(?) | |
| wide/thick | yoğan; yoğun | joon | joon | juwan | yȯğån | yoğun; yoğan | yoğun | çoon | çoon | suon | |||||||||||||
| mild(-natured) | yabaş(?) | jooş | joboş | juwas | yåwwåş/yuwåş | yavaş/yuvaş | yavaş | çabas | çaaş | ||||||||||||||
| enemy | yağı | joo | ju(u) | jaw | yåv | yağı | çaa | çaa | (sıa-?) | ɕu | dayin | dayin | |||||||||||
| mountain | tāğ | too | tuu | taw | tåğ | tağ | dağ | tağ | dağ | tıa | tu | ||||||||||||
| liver | boor | bawır | båğir | beğir | bağır | paar | baar | bıar | pȯver | ||||||||||||||
| calf | buzağu | muzoo | bıza | buzaw | buzåq | mozay | buzağu | pızo | bızaa | påru | birağu | ||||||||||||
| chicken | taqığu / ?*tağıq | tooq | (taqaa) | tawıq | tåwuq | toxa/toxu | tavuk | tağax | (daʼğaa) | çəxə | takiyan | çoqo | |||||||||||
| poison | ağu | uu | uw | åğu | ağı/oğa (?) | ağu | oo | aa | ıı | ||||||||||||||
| son | oğul/oğl- | uul | ool/uul(?) | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- | oğıl/ool- (?) | ool | uol | ıvəl | ||||||||||||
| cold | soğıq | suuq | sooq | suwıq | såvuq | soğiq | soğuk | soox | sook | sivɘ | |||||||||||||
| marmot | soğur | suur | suwır | sȯğir/suğur/suvir | såvår | ||||||||||||||||||
| fry | quuru- | quur- | quwır | qåvur- | qoru- | kavur- | xoor- | xoor- | qağur- | ||||||||||||||
| knead | yoğur-/yuğur- | juuru- | jura- | juwır- | yuğur-/juğur- | yoğur- (?) | çura- | ɕår- | jiğura- | ||||||||||||||
| steam | bu (*būğ) | buu | buu | buw | buğ | buğ | buğu | påw | |||||||||||||||
| joint | boğım/boğun | muun | mun(/puun) | buwın | buğin | boğam | boğun/boğum | pun | |||||||||||||||
| rafter in yurt | uğ | uuq | uwıq | ūğ (?) | oq | huğ (?) | |||||||||||||||||
| near | yağu-q | juu-q | ju(u)-q | juw-ıq | yåvuq | yavuk | çooq | çugas (?) | śıvəx | ||||||||||||||
| millet | tarığ | taruu | tarı | tariq | teriq | darı | tarığ | (taraa) | tırə | tariya | |||||||||||||
| foremilk/colostrum | ağuz(?) | uuz | uwız | åğiz | oğuz | oos | aazı | uosax | ırri (< ırɘ ?) | uğuruğ | |||||||||||||
| wash (v.) | yu- (?) | juu- | juw- | yuw- | yuw-/yuy- | yu- | çuğ- | çuu- | suu-y- (?) | śu- | |||||||||||||
| swan | quğu | quu | quu | quw | quw | quw | koğu/kuğu | xuu | quu | kuba | |||||||||||||
| chase | qov- | quu- | quw- | qaw-/quw- | kov- | xu-/xəw- | |||||||||||||||||
| milk (v) | sağ- | saa- | saa- | saw- | såğ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | ıa- | såv- | sağa- | |||||||||||
| rain (v) | yağ- | jaa- | ja(a)- | jaw- | yåğ- | yağ- | yağ- | çağ- | çağ- | — | śu- | — | |||||||||||
| rain (n) | yağ-ın (?) | jaa-n | jaw-ın | yåğ-ın | — | — | — | ||||||||||||||||
| jaw (n) | yaŋaq | jaaq | jaaq | jaq | yånåq, jağ | yaŋaq | yanak | naaq | çaaq | sıŋaax | — |