Turkic lenition issues
From FireSpeakerWiki
Revision as of 17:30, 12 November 2019 by Firespeaker (talk | contribs) (→Kyrgyz uu/oo/aa: more Shor)
To sort / unknown
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Fârsî |
---|---|---|---|---|---|---|
older brother | aqa | ağa/ake | ağa/äke | oğa/aka | aka | âghâ |
No lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
bull | buqa | buqa | buqa | buqa | buqa | boğa |
collar | yaqa | jaqa | yaqa | yaka (collar, river bank) | ||
near | yaqın | jaqın | jaqın | yaqin | yéqin | yakın |
read | oqı- | oqu- | oqı- | oqi- | oqu- | oku- |
regret | ökün- | ökün- | ökin- | ökin- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
deer | buğu | buğu | buğı | buğu | buğa | |
wood | yığaç | jığaç | ağaş | yoğoç | yağaç | ağaç |
young man | yigit | jigit | jigit | yigit | (y/j)igit | yiğit |
Lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
dove | kökürçkän | kögüçkön | kögerşin | güvercin | ||
ox | öküz | ögüz | ögiz | öküz | ||
crop | ekin | egin | egin | ekin | ekin | |
invite/call | çaqır- | çaqır-/çıqır- | şaqır- | çağır- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
shoulder | egin | iyin | iyin () | egin/egn- | ||
heavy | ağır | oor | awır | oğir | éğir | ağır |
mouth | ağız | ooz | awız | oğiz | éğiz | ağız |
poison | ağu | uu | uw | oğu | ||
enemy | yağı | joo | jaw | yov | ||
rain | jaan | jawın | ||||
magpie | sağızğan | sawızqan | zağizğan | |||
wide | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğon | yoğun; yoğan | yoğun (thick/dense, of substances) |
son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- |
~cousin | yegän | jeen | jiyen | jiyen (nephew) | ||
twenty | yegirmi | jıyırma | jıyırma | yigirma | (y/j)igirme | yirmi |
needle | yignä | iyne | iyne | (y)igna | yingne | iğne |
master | ee | iye | ega? | igä? |
word-final stuff
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
warm | isig/ısığ | ısıq | ıstıq | issiq | issiq | ısı (heat) |
yellow | sarığ | sarı | sarı | sariq | sériq | sarı |
*damage? → soot | kög? | köö | ||||
melody | kög | küü | küy |
Kyrgyz uu/oo/aa
gloss | Old Turkic | Kyrgyz | Altay | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish | Shor | Khakas | Tuvan | Sakha | Chuvash | Mongolic | Manchu |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
heavy | ağır | oor | awır | åğɨr | éğɨr | ağır | aar | aar | aar | ıar | yıvər | |||
hurt | ağrı- (ağru-?) | ooru- | ooru- | awır- | åğrɨ- | ağrɨ- | ağrı- | ağrı- | ağır- CHECK | aarı- (?) | ıarıy- | ıra-t- (?) | ||
mouth | ağız | ooz | oos | awız | åğiz | éğiz | ağız | aas | aas/axs- | aas/aqs- | uos | vårå/urə- | ||
wide/thick | yoğan; yoğun | joon | joon | juwan | yȯğån | yoğun; yoğan | yoğun | çoon | çoon | suon | ||||
mild(-natured) | yabaş(?) | jooş | joboş | juwas | yåwwåş/yuwåş | yavaş/yuvaş | yavaş | çabas | çaaş | |||||
enemy | yağı | joo | ju(u) | jaw | yåv | yağı | çaa | çaa | (sıa-?) | ɕu | dayin | dayin | ||
mountain | tāğ | too | tuu | taw | tåğ | tağ | dağ | tağ | tağ | dağ | tıa | tu | ||
liver | bağır | boor | buur | bawır | båğir | beğir | bağır | paar | baar | bıar | pȯver | |||
calf | buzağu | muzoo | bıza | buzaw | buzåq | mozay | buzağu | pızo | bızaa | påru | birağu | |||
chicken | taqığu / ?*tağıq | tooq | (taqaa) | tawıq | tåwuq | toxa/toxu | tavuk | tağax | (daʼğaa) | çəxə | takiyan | çoqo | ||
poison | ağu | uu | — | uw | åğu | ağı/oğa (?) | ağu | oo | oo | aa | ıı | |||
son | oğul/oğl- | uul | ool/uul(?) | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- | ool | oğıl/ool- (?) | ool | uol | ıvəl | ||
cold | soğıq | suuq | sooq | suwıq | såvuq | soğiq | soğuk | sooq | soox | sook | sivɘ | |||
marmot | soğur | suur | — | suwır | sȯğir/suğur/suvir | såvår | ||||||||
flag | tuu | tuw | tuğ | |||||||||||
water | suu | suw | suğ | |||||||||||
fry | quuru- | quur- | quwır | qåvur- | qoru- | kavur- | xoor- | xoor- | qağur- | |||||
knead | yoğur-/yuğur- | juuru- | jura- | juwır- | yuğur-/juğur- | yoğur- (?) | çura- | ɕår- | jiğura- | |||||
steam | bu (*būğ) | buu | buu | buw | buğ | buğ | buğu | påw | ||||||
joint | boğım/boğun | muun | mun(/puun) | buwın | buğin | boğam | boğun/boğum | pun | ||||||
rafter in yurt | uğ | uuq | uwıq | ūğ (?) | oq | huğ (?) | ||||||||
near | yağu-q | juu-q | ju(u)-q | juw-ıq | yåvuq | yavuk | çooq | çugas (?) | śıvəx | |||||
millet | tarığ | taruu | (taraan) | tarı | tariq | teriq | darı | tarığ | (taraa) | tırə | tariya | |||
foremilk/colostrum | ağuz(?) | uuz | (uuraq) | uwız | åğiz | oğuz CHECK | oos | aazı | uosax | ırri (< ırɘ ?) | uğuruğ | |||
bear (n.) | adığ | ayuu | ayu | ayıw | ayıq (CHECK) | ayı | azığ | |||||||
wash (v.) | yu- (?) | juu- | ju-n- | juw- | yuw- | yuw-/yuy- | yu- | çuğ- | çuu- | suu-y- (?) | śu- | |||
swan | quğu | quu | quu | quw | quw | quw | koğu/kuğu | quu | xuu | quu | kuba | |||
chase | qov- | quu-/quw-ala- | — | quw- | qaw-/quw- | kov- | xu-/xəw- | |||||||
milk (v) | sağ- | saa- | saa- | saw- | såğ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | ıa- | såv- | sağa- | |
rain (v) | yağ- | jaa- | ja(a)- | jaw- | yåğ- | yağ- | yağ- | çağ- | çağ- | — | śu- | — | ||
rain (n) | yağ-ın (?) | jaa-n | jaa-ş | jaw-ın | yåğ-ın | — | — | — | ||||||
jaw (n) | yaŋaq | jaaq | jaaq | jaq | yånåq, jağ | yaŋaq | yanak | naaq | çaaq | sıŋaax | — | |||
yellow | sarığ | sarı | sarı | sarığ | sira |