View source for Turkic words that shouldn't be as they are

== Kazakh ==

=== ş instead of s ===
* qoş (borrowing from Uzbek?)
* şaşlıq (borrowing from Uzbek? from Caucasus [via Russian]?)
* ğaşıq (later borrowing from Persian?)
* kişmiş (borrowing from Russian?)
* şabdalı (later borrowing from Persian?)
* şarab (borrowing from Uzbek?)
* şeker (borrowing from Uzbek?)
* äşkerele- - ''to expose/reveal'' (Kyrgyz aşkerele-)
* saylaw (Kg. şayloo, Uz. saylov)
* aşıwlan- - ''get angry'' (Kyrgyz aşuwlan-)
* şejire - (< Ar. şadjarat) ''genealogy''
* but samal ‘wind’, not ‘şamal’

=== ş instead of s ===
* şüjel (kaa, nog) - süjel (kaz) < *sögel - ''wart''

=== t ===

==== t instead of s/ç ====

* tüşkir- ‘sneeze’ (kir çüçkür-, uzb chushkir-)
* tışqan ‘mouse’ (kir çıçqan, uzb sichqon, tur sıçan, otk siçğan, chv şɒşi)
* tış- ‘poop’ (kir çıç-, uzb çıç-, tur sıç-)

==== ş←ç instead of t ====

* qaşır ’mule’ (kir qaçır, uzb xachir, tur katır)

=== /U/ - /O/ problem ===
* ükimet ‘government’ (Kg. ökmöt, Uz. hukumat, Uy. hökümät, Tkm. hökümet, Az. hökumət)
* büyrek ‘kidney’ (Kg. böyrök, Uz. buyrak, Uy. börak, Tkm. böwrek, Az. böyrək, Tk. böbrek)
* söyle- ‘speak’ (Kg. süylö-, Uz. so'yla-)
* sura- ‘ask’ (Kg. sura-, Uz. so'ra-)
* oyat- ‘wake up (v.t.)’ (Kg. oygot-, Uz. uyg'ot-)
* monşaq ‘bead necklace’ (Kg. monçoq, Uz. munçoq, Tkm. mōncuq, ..)
* ul ‘son’ (Kg. uul, Uz. og'il)
* ön ‘grow/rise’ (Ky. ön, Uz. un, PTk. *ȫn?)
* uqsa- (kir. oqşo-) ''be similar''

=== /Iy/ - /I/ problem ===
* ıynsan ‘human’ (Kg. insan; Uz. inson) ← Arabic
* iyt ‘dog’ (Kg. it; Uz. it) ← Turkic?
* biyt ‘louse‘ (Kg. etc, bit; Uy. pit; Uz. bit) ← Turkic?
* sıypat ‘character, quality’ (Kg. sıpat; Uz. sifat) ← Arabic
* tarıyx ‘history’ (Kg. tarıq; Uz. tarix) ← Arabic
* oqıyğa ‘event, occurrence’ (Kg. oquya; Uz. voqea) ← Arabic
* in ‘nest/hive/den’ (Kg. iyin)

=== e/i problem ===
Does this parallel the [[Kazakh a~ɯ problem]]?
Or the ö/ü problem (above)
* esim ‘name’ (Kg. ısım; Uz. ism)
* siyrek ‘rarely’ (Kg. seyrek)
* keyin ‘later’ (Kg. kiyin)
* biye ‘mare’ (Kg. bee)
* key ‘some’ (Kg. kee)
* äldiy ‘baby’ (Kg. aldey)
* iyek ‘jaw’ (Kg. eek)
* närestey ‘baby’ (Kg. nariste)
* äŋgime ‘story’ (Kg. aŋgeme)
* köter- ‘lift’ (Kg. kötör-, *kötür-)
* dälel 'proof, evidence' (Ky. dalil)
* neke 'marriage' (Ky. nike)
* kebis 'leather shoe' (kir. kebez 'cotton')

=== voicing discrepancies ===
==== t/d ====
* tağı ‘~more’ (Kg. dağı)
* dala ‘field, steppe’ (Kg. talaa)
* talay ‘several, many’ (Kg. dalay)
* möldir ‘clear (water)’ (Kg. möltür)
* töbet ‘shepherd dog’ (Kg. döböt)
* dop ‘ball’ (Kg. top)

==== k/g ====
* -GI / -KI suffix (what's going on here?)
** Kazakh is voiced except after voiceless sounds?
** Kyrgyz is voiceless except after vowels (and ŋ?)?
* balğa ‘hammer’ (Kg. balqa)
* qaraqat ‘currant’ (Kg. qarağat)
* büldirgen ‘blackberry’ (Kg. büldürkön)
* jağa ‘collar’ (Kg. jaqa)

==== Other ====
* jabayı ‘wild’ (Kg. japayı, Uz. yovvoyi, Uy. yavayi, Tkm. yabanı)
* jalbız ‘mint’ (Kg. jalbız, Uz. yalpiz)
* sım ‘cable, wire’ (Kg. zım)
* sawıq ~‘entertainment’ (Kg. zooq)
* jaq 'jaw, cheek' (cf. jaŋaq, Kg. жаак)

=== Pairs ===
* iygilik, izgi
* ayaq, adaq

=== /l/ issues ===
* jırğaw ‘pleasure’ (Kg. jırğal, Mg. jarğal)
* uluw ‘slug’ (Kg. ülül)
* müşel ‘zodiac reckoning’ (Kg. müçö?, Uz. muchal)
* jı(l)mıy- ‘smile’ (Kg: jılmay-; Uz: jilmay- (iljay-))
* joğalt- 'lose' (Ky: joğot-)

=== Extra letter / missing letter issues ===
* usın- ‘suggest’ (Kg. sun-)
* mura, mıyras ‘inheritance/heritage’ (Kg. muras)
* sapa ‘quality’(Kg. sapat)
* sen- ‘believe’ (Kg. işen-, Uz. ishon-)

=== jı-/ı- discrepancies ===
* jır ‘song’ (Kg. ır)
* jıla- ‘cry’ (Kg. ıyla-, Uz. yig'la-, Uy. ağla-, Tv. ı(j)ıla-)
* ağaş ‘tree, wood’ (Kg. jığaç, Uz. yog'och, Uy, yağaç, Tk. ağaç, Khlj. hağaç, Orkh. ığaç, Karakh. yığaç, Ch. jɨvъś, Tv. ɨ̃jaš)

== Kyrgyz ==

=== non-qypchak forms ===
* ördök (not öyrök!)
* siler
* ısıq (*ıs(s)ığ? - should be ısuː)
* sarı (*sarığ - should be saruː)

=== long vowels that shouldn't be long ===
* taanı- (why long /a/?)
* baatır (why long /a/?)
* araa (why long /a/?)
* talaa (why long /a/?)
* aarı (why long /a/?)
* eeri- (why long /e/?)
* boroon (why long /o/?)
* buurçaq (why long /u/?  Uzbek burchoq, Kazakh burşaq)
* keçee

Also, apparent Old Turkic length preserved in Kyrgyz?
* keçee ← keʧæ
* jaa ← yā
* -(A)(ː)r ?

=== other ===
* biroq (from Uzbek?  or lack of later unrounding?)

=== χ === 
* χan

=== !!! ===
* bilerik (kk. bilezik, uz. bilaguzuk, tr. bilezik, uy. biläzük) ← bilek+yüzük?
* kökürök (kk. kökirek, uz. ko'krak, uy. —, tr. göğüz, OT köküz)
* şıpır- (kk. sıpır, uz. supur/shipir, uy süpür-, tr. süpür-, OT süpür-(?))
* ör (OT üze/öze, cv. vir, alt. üzeri, tr. üzer)
* adır ‘hill’ (OT atız ‘arable land between rivers’, kk. adır ‘hill’, uy. adir ‘hill’ / atiz ‘arable land between rivers’, ...)
* öröön (kk. özen)

=== Pairs ===
* сак/соо
* жупка/жука
* улуу/улук
* уруу/урук

=== Needs sorting ===
* depker (Uzb. kapgir)
* köpölök (Uzb. kapalak, Kk. köpelek)
* sanjıra (Kk. şejire, Ar. sadjarat (?))
* jışaan/jışana (Kk. nısan/nışan/nısana ← Persian?)

== Uyghur ==

== Uzbek ==
If these words aren't borrowings from Kazakh, then something strange is going on.
* saylov

And /z/ Turkic?
* cho'z- = to stretch

Vowel height
* turpoq (cf. kaz/kaa topıraq / kir topuraq)

Vowel rounding
* bolqa (cf. uz bolg'a, kaz/kir balqa)

== Tatar ==
* soŋğı (should be suŋğı?)

== Tuvan ==
* erki (should be eski?)
** cf. also Khakas ''irgi'', Sakha ''erge''?
* чырык (should be чарык?)
* хырын/хырн- (cf. qarın)

== Sakha ==
=== ы/a ===
* ыл- (cf. al-)
* ый (cf. ay)
* ыт- (cf. at-)
* сыҥаах (cf. yaŋaq/жаак)
* ыс- (cf. saç-)
* тас (cf. tış)
* тимир (cf. temir)

=== w ===
* куба (cf. quw)

== Turkish ==
=== Wrong vowel height ===
* sor- (cf. sura-) - ''ask''
* boz- (cf. buz-) - ''break''
* il (cf. el) - ''province/nation''
** cf. el (cf. el) - ''hand''
* gemi (cf. keme/kemä) - ''boat''
* damar (cf. tamır) - ''blood vessel/vein''
* kuzu (cf. qozu) - ''lamb''
* doğru (cf. tuura/tuwra, to'g'ri) - ''right/correct''
** cf. doğra- (cf. tuura) - ''chop''
* üvey (cf. ögey/ögöy) - ''step-relative''
* uyan- (cf. oyan-/oyğon-) - ''wake up''
* kullan- (cf. qoldan-/qoldon-) - ''use (t.v.)''
* git- (cf. ket-) - ''leave/go''
** cf. getir- (cf. ketir- ''make leave'') - ''bring''
* konuk (cf. qonaq, ← qon-) - ''guest''
** cf. konak - ''inn''
* yoğun (cf. juwan, yuwan, yo'g'on, yoğan) - ''thick''
* iki (cf. eki) - ''two''
* derin (cf. tereŋ) - ''deep''
* ağla- (cf. yığla-/ıyla-) - ''cry''
* kırlangıç (cf. qarlığaç/qarlığaş) - ''swallow''
* işit- (cf. eşit-) ''hear''

=== Missing vowels ===
* sor- (cf. sura-) - ''ask''
* sil- (cf. sıla-) - ''spread/wipe/smear/stroke''
* gölge (cf. köleke) - ''shadow''
* kalk- (cf. qalqı-) - ''float/rise''
* diz (cf. tize) ''knee''
* taş- (cf. taşı-) ''overflow'' (but cf. taşı- = taşı ''haul'')

=== Extra vowel ===
* sürü- (cf. sür-) - ''drag''
* yürü- (cf. yür-) - ''walk/go''
* soru- (cf. sor-/sōr-; Mongol *soru-?) - ''suck''

=== Intervocalic */d/, etc. ===
* utan- (cf. uyal-) - ''be embarrassed/shy'' ← *udan-?
* yassı (cf. jazı) - ''wide'' ← *yazı?

=== Unexpected /m/ ===
* komşu (cf. qoşuna. qonşı) - ''neighbour''
* gömlek
* domuz (cf. doŋuz)

=== Unexpected /r/ ===
* tarla (cf. talaa, dala) - ''field''
* tekerlek (cf. tegerek/toğoloq, domalaq, etc.) - ''wheel''
* duvar (cf. dubal?) - ''wall''
* armut (cf. almurt/almurut) - ''pear''
* böğürtlen (cf. büldürkön)

=== Interesting forms of borrowings ===
* kımıl (cf. qıymıl)
* sihir (cf. sıyqır)

== Other ==
* (kaz/uzb/kir/etc.) *sulu ''oats''
** (tuv/alt/tuk/kjh) *sula/süle ''oats''
* (tur/uzb/klj/kum) *soğuq ''cold''
** (uig) soğaq ''cold''
** (kaz/kir/tat/bak/gag) *suwuq ''cold''
** (Sanglax) sawuq ''cold''

== Bigger issues ==

* çiz- / siz- / çər- ("draw")
* proto-form for "brain"???

[[Category:Historical Linguistics]]
[[Category:Turkic Languages]]
[[Category:Kazakh]]