Turkic lenition issues: Difference between revisions

From FirespeakerWiki
Jump to navigationJump to search
← Older edit
 
(32 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 20: Line 20:
|class="lno"| buqa
|class="lno"| buqa
|class="lyes"| boğa
|class="lyes"| boğa
|-
! frog
| bqqa
|class="lno"| baqa
|class="lno"| baqa
|
|
|class="lyes"| bağa
|-
|-
! collar
! collar
Line 52: Line 60:
|
|
|
|
|-
! male goat
| teke
|class="lno"| teke
|class="lno"| teke
|class="lno"| tekä
|class="lno"| taka
|class="lno"| teke
|}
|}


Line 249: Line 265:
! melody
! melody
| kög || küü || küy || || ||  
| kög || küü || küy || || ||  
 
|-
! tribe
|  || uruu || ruw
|-
! seed
|  || uruq || urıq
|-
! older
|  || uluu || ulı
|-
! great
|  || uluq || ulıq
|-
! steam
|  || buu || buw
|-
! water
|  || suu || suw
|}
|}


== Kyrgyz uu/oo/aa ==
== Kyrgyz uu/oo/aa ==
Line 257: Line 289:
{|class="wikitable" style="text-align: center";
{|class="wikitable" style="text-align: center";
|+ G
|+ G
! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Altay !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu
! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Altay !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Shor !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu
|-
|-
! heavy
! heavy
Line 265: Line 297:
| awır
| awır
| åğɨr
| åğɨr
| éğɨr
| eğɨr
| ağır
| ağır
| aar
| aar
| aar
| aar
| aar
Line 280: Line 313:
| ağrɨ-
| ağrɨ-
| ağrı-
| ağrı-
| ağır-
| ağrı-
| ağır- CHECK
| aarı- (?)
| aarı- (?)
| ıarıy-
| ıarıy-
Line 293: Line 327:
| éğiz
| éğiz
| ağız
| ağız
| aas
| aas/axs-
| aas/axs-
| aas/aqs-
| aas/aqs-
| uos
| uos
| çəwar/çåwar(?)
| vårå/urə-
|-
|-
! wide/thick
! liver
| yoğan; yoğun
| bağır
|class="lyes"| joon
|class="lyes"|boor
| joon
| buur
| juwan
| bawır
| yȯğån
| båğir
| yoğun; yoğan
| beğir
| yoğun
| bağır
| çoon
| paar
| çoon
| paar
| suon
| baar
|
| bıar
|-
| pȯver
! mild(-natured)
| yabaş(?)
|class="lyes"| jooş
| joboş
| juwas
| yåwwåş/yuwåş
| yavaş/yuvaş
| yavaş
| çabas
| çaaş
|  
|  
|-
|-
! enemy
! enemy
Line 332: Line 355:
|
|
| yağı
| yağı
|
| çaa
| çaa
| çaa
| çaa
Line 347: Line 371:
| tağ
| tağ
| dağ
| dağ
| tağ
| tağ
| tağ
| dağ
| dağ
Line 352: Line 377:
| tu
| tu
|-
|-
! liver
! healthy
| bağır
| sağ/sāğ
|class="lyes"|boor
|class="lyes"| soo
| buur
| su(u)
| bawır
| saw
| båğir
| såğ
| beğir
| sağ
| bağır
| sağ
| paar
| sağ
| baar
| sağ
| bıar
|  
| pȯver
|  
| sıvə
| sayin
|-
! tie, connection, tied-up thing
| bāğ
|class="lyes"| boo
| buu
| baw
| båğ
| bağ
| bağ
| pağ
| pağ
| bağ-la
| bıa/baa-j
| pəjav
|
|-
|-
! calf
! calf
Line 373: Line 415:
| mozay
| mozay
| buzağu
| buzağu
| pıza
| pızo
| pızo
| bızaa
| bızaa
Line 387: Line 430:
| toxa/toxu
| toxa/toxu
| tavuk
| tavuk
|
| tağax
| tağax
| (daʼğaa)
| (daʼğaa)
Line 397: Line 441:
| ağu
| ağu
|class="lno"| uu
|class="lno"| uu
|  
| —
| uw
| uw
| åğu
| åğu
| ağı/oğa (?)
| ağı/oğa (?)
| ağu
| ağu
| oo
| oo
| oo
| aa
| aa
| ıı
| ıı
|  
|  
|-
! wide/thick
| yoğan; yoğun
|class="lyes"| joon
| joon
| juwan
| yȯğån
| yoğun; yoğan
| yoğun
| çoon
| çoon
| çoon
| suon
|
|-
|-
! son
! son
Line 415: Line 474:
| oğul/oğl-; oğal/oğl-
| oğul/oğl-; oğal/oğl-
| oğul/oğl-
| oğul/oğl-
| ool
| oğıl/ool- (?)
| oğıl/ool- (?)
| ool
| ool
| uol
| uol
| ıvəl
| ıvəl
|-
! cool down
| soğı- (?)
|class="lno" | suu-
|
|
|
|
|
|
| soo-
|-
|-
! cold
! cold
Line 428: Line 499:
| soğiq
| soğiq
| soğuk
| soğuk
| sooq
| soox
| soox
| sook
| sook
Line 441: Line 513:
|  
|  
|  
|  
|
|
|
|
|
|  
|  
| såvår
| såvår
|
|-
! tie up / choke
| boğ-
|class="lno"| buu-
| po(o)-?, bu(u)-?
| buw-
| bȯğ-
| boğ-
| boğ-
|
| poğ-
| boğ-
| buoj-
| pəv-
| boɣu-/boɣo-
|-
! flag
| tūğ
|class="lno"| tuu
|
| tuw
| tuğ
|
|
| tuğ
|
|
|
|
|
|-
|-
! water
| śub
|class="lno"| suu
| suu
| suw
| suv
| su
| su
| suğ
| suğ
| suğ
| uu
| şıv
|
|  
|  
|-
|-
Line 455: Line 575:
| qoru-
| qoru-
| kavur-
| kavur-
| qoor-
| xoor-
| xoor-
| xoor-
| xoor-
Line 469: Line 590:
| yuğur-/juğur-
| yuğur-/juğur-
| yoğur- (?)
| yoğur- (?)
|
| çura-
| çura-
|  
|  
Line 483: Line 605:
| buğ
| buğ
| buğu
| buğu
|
|  
|  
|
|
Line 497: Line 620:
| boğam
| boğam
| boğun/boğum
| boğun/boğum
|
| pun
| pun
|  
|  
Line 513: Line 637:
|  
|  
|  
|  
|
|
|
|
|
Line 525: Line 650:
| yavuk
| yavuk
|  
|  
|
| çooq
| çooq
| çugas (?)
| çugas (?)
| śıvəx
| ɕıvəx
|  
|  
|-
|-
Line 533: Line 659:
| tarığ
| tarığ
| class="lno" | taruu
| class="lno" | taruu
|  
| (taraan)
| tarı
| tarı
| tariq
| tariq
| teriq
| teriq
| darı
| darı
| (taraa)
| tarığ
| tarığ
| (taraa)
| (taraa)
Line 547: Line 674:
| ağuz(?)
| ağuz(?)
|class="lno" | uuz
|class="lno" | uuz
|  
| (uuraq)
| uwız
| uwız
| åğiz
| åğiz
| oğuz
| oğuz CHECK
|
|
| oos
| oos
| aazı
| aazı
|
| uosax
| uosax
| ırri (< ırɘ ?)
| ırri (< ırɘ ?)
Line 561: Line 689:
| adığ
| adığ
|class="lno" | ayuu
|class="lno" | ayuu
|  
| ayu
| ayıw
| ayıw
| ayıq
| ayɨq
| eyɨq
| ayı
| azığ
|
|
| ayı
|  
|  
|-
! handful
|
|class="lno" | uuç
| uuş
| uwıs
| xåvuç(?)
| oç
| avuç
| ooş
| oos
|
|
| ıvəɕ
|-
|-
! wash (v.)
! wash (v.)
| yu- (?)
| yu- (?)
| juu-
| juu-
|  
| ju-n-
| juw-
| juw-
| yuw-
| yuw-
| yuw-/yuy-
| yuw-/yuy-
| yu-
| yu-
| çu-n-
| çuğ-
| çuğ-
| çuu-
| çuu-
| suu-y- (?)
| suu-y- (?)
| śu-
| ɕu-
|
|
|
|
Line 591: Line 736:
| quw
| quw
| koğu/kuğu
| koğu/kuğu
| quu
| xuu
| xuu
| quu
| quu
Line 599: Line 745:
! chase
! chase
| qov-
| qov-
| quu-/quwala-| quu-
| quu-/quw-ala-
|
| —
| quw-
| quw-
| qaw-/quw-
| qaw-/quw-
|  
|  
| kov-
| kov-
|
|  
|  
|  
|  
Line 617: Line 764:
| saw-
| saw-
| såğ-
| såğ-
| sağ-
| sağ-
| sağ-
| sağ-
| sağ-
Line 633: Line 781:
| yağ-
| yağ-
| yağ-
| yağ-
| çağ-
| çağ-
| çağ-
| çağ-
| çağ-
| —
| —
| śu-
| ɕu-
| —
| —
|-
|-
Line 642: Line 791:
| yağ-ın (?)
| yağ-ın (?)
|class="check"| jaa-n
|class="check"| jaa-n
|  
| jaa-ş
| jaw-ın
| jaw-ın
| yåğ-ın
| yåğ-ın
|  
|  
|  
|  
|
|
|
|
|
Line 661: Line 811:
| yaŋaq
| yaŋaq
| yanak
| yanak
| naaq
| naaq
| naaq
| çaaq
| çaaq
Line 666: Line 817:
| —
| —
|  
|  
|-
! yellow
| sarığ
| sarı
|
| sarı
| sarɨ(q)
|
| sarı
| sarığ
| sarığ
|
|
|
| sira
|-
! strong-tasting
| açığ
| açuu
|-
! hard
| qatığ
| qatuu
|-
|-
! by foot
|
| jöö
|
| jayaw
| yayåv
|
|
|
| çazağ
|
|
|
|
|-
! wart
| sögöl/**siglö??
| sööl
| sööl
| süyel
| sugal
| sögäl
| sigil
|
| sööl
| sööl
|
| şåklå/şåkål
| sögel
| soğa (cf. proto-Uralic *sʲiklä/cʲiklä)
|-
! mild(-natured)
| yabaş(?)
|class="lyes"| jooş
| joboş
| juwas
| yåwwåş/yuwåş
| yavaş/yuvaş
| yavaş
|
| çabas
| çaaş
|
|
|-
! master
| ede/edi
| ee
|-
! mare
| beye/biye
| bee
|-
| chin
| ēŋ(ek)
| eek
|}
|}
[[Category:Historical Linguistics]]
[[Category:Turkic Languages]]

Latest revision as of 03:02, 22 August 2024

To sort / unknown

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Fârsî
older brother aqa ağa/ake ağa/äke oğa/aka aka âghâ

No lenition

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
bull buqa buqa buqa buqa buqa boğa
frog bqqa baqa baqa bağa
collar yaqa jaqa yaqa yaka (collar, river bank)
near yaqın jaqın jaqın yaqin yéqin yakın
read oqı- oqu- oqı- oqi- oqu- oku-
regret ökün- ökün- ökin- ökin-
male goat teke teke teke tekä taka teke
G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
deer buğu buğu buğı buğu buğa
wood yığaç jığaç ağaş yoğoç yağaç ağaç
young man yigit jigit jigit yigit (y/j)igit yiğit

Lenition

K
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
dove kökürçkän kögüçkön kögerşin güvercin
ox öküz ögüz ögiz öküz
crop ekin egin egin ekin ekin
invite/call çaqır- çaqır-/çıqır- şaqır- çağır-


G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
shoulder egin iyin iyin () egin/egn-
heavy ağır oor awır oğir éğir ağır
mouth ağız ooz awız oğiz éğiz ağız
poison ağu uu uw oğu
enemy yağı joo jaw yov
rain jaan jawın
magpie sağızğan sawızqan zağizğan
wide yoğan; yoğun joon juwan yȯğon yoğun; yoğan yoğun (thick/dense, of substances)
son oğul/oğl- uul ul oğil/oğl- oğul/oğl-; oğal/oğl- oğul/oğl-
~cousin yegän jeen jiyen jiyen (nephew)
twenty yegirmi jıyırma jıyırma yigirma (y/j)igirme yirmi
needle yignä iyne iyne (y)igna yingne iğne
master ee iye ega? igä?

word-final stuff

G
gloss Source (OT) Kyrgyz Kazakh Uzbek Uyghur Turkish
warm isig/ısığ ısıq ıstıq issiq issiq ısı (heat)
yellow sarığ sarı sarı sariq sériq sarı
*damage? → soot kög? köö
melody kög küü küy
tribe uruu ruw
seed uruq urıq
older uluu ulı
great uluq ulıq
steam buu buw
water suu suw

Kyrgyz uu/oo/aa

G
gloss Old Turkic Kyrgyz Altay Kazakh Uzbek Uyghur Turkish Shor Khakas Tuvan Sakha Chuvash Mongolic Manchu
heavy ağır oor awır åğɨr eğɨr ağır aar aar aar ıar yıvər
hurt ağrı- (ağru-?) ooru- ooru- awır- åğrɨ- ağrɨ- ağrı- ağrı- ağır- CHECK aarı- (?) ıarıy- ıra-t- (?)
mouth ağız ooz oos awız åğiz éğiz ağız aas aas/axs- aas/aqs- uos vårå/urə-
liver bağır boor buur bawır båğir beğir bağır paar paar baar bıar pȯver
enemy yağı joo ju(u) jaw yåv yağı çaa çaa (sıa-?) ɕu dayin dayin
mountain tāğ too tuu taw tåğ tağ dağ tağ tağ dağ tıa tu
healthy sağ/sāğ soo su(u) saw såğ sağ sağ sağ sağ sıvə sayin
tie, connection, tied-up thing bāğ boo buu baw båğ bağ bağ pağ pağ bağ-la bıa/baa-j pəjav
calf buzağu muzoo bıza buzaw buzåq mozay buzağu pıza pızo bızaa påru birağu
chicken taqığu / ?*tağıq tooq (taqaa) tawıq tåwuq toxa/toxu tavuk tağax (daʼğaa) çəxə takiyan çoqo
poison ağu uu — uw åğu ağı/oğa (?) ağu oo oo aa ıı
wide/thick yoğan; yoğun joon joon juwan yȯğån yoğun; yoğan yoğun çoon çoon çoon suon
son oğul/oğl- uul ool/uul(?) ul oğil/oğl- oğul/oğl-; oğal/oğl- oğul/oğl- ool oğıl/ool- (?) ool uol ıvəl
cool down soğı- (?) suu- soo-
cold soğıq suuq sooq suwıq såvuq soğiq soğuk sooq soox sook sivɘ
marmot soğur suur — suwır sȯğir/suğur/suvir såvår
tie up / choke boğ- buu- po(o)-?, bu(u)-? buw- bȯğ- boğ- boğ- poğ- boğ- buoj- pəv- boɣu-/boɣo-
flag tūğ tuu tuw tuğ tuğ
water śub suu suu suw suv su su suğ suğ suğ uu şıv
fry quuru- quur- quwır qåvur- qoru- kavur- qoor- xoor- xoor- qağur-
knead yoğur-/yuğur- juuru- jura- juwır- yuğur-/juğur- yoğur- (?) çura- ɕår- jiğura-
steam bu (*būğ) buu buu buw buğ buğ buğu påw
joint boğım/boğun muun mun(/puun) buwın buğin boğam boğun/boğum pun
rafter in yurt uğ uuq uwıq ūğ (?) oq huğ (?)
near yağu-q juu-q ju(u)-q juw-ıq yåvuq yavuk çooq çugas (?) ɕıvəx
millet tarığ taruu (taraan) tarı tariq teriq darı (taraa) tarığ (taraa) tırə tariya
foremilk/colostrum ağuz(?) uuz (uuraq) uwız åğiz oğuz CHECK oos aazı uosax ırri (< ırɘ ?) uğuruğ
bear (n.) adığ ayuu ayu ayıw ayɨq eyɨq ayı azığ
handful uuç uuş uwıs xåvuç(?) oç avuç ooş oos ıvəɕ
wash (v.) yu- (?) juu- ju-n- juw- yuw- yuw-/yuy- yu- çu-n- çuğ- çuu- suu-y- (?) ɕu-
swan quğu quu quu quw quw quw koğu/kuğu quu xuu quu kuba
chase qov- quu-/quw-ala- — quw- qaw-/quw- kov- xu-/xəw-
milk (v) sağ- saa- saa- saw- såğ- sağ- sağ- sağ- sağ- sağ- ıa- såv- sağa-
rain (v) yağ- jaa- ja(a)- jaw- yåğ- yağ- yağ- çağ- çağ- çağ- — ɕu- —
rain (n) yağ-ın (?) jaa-n jaa-ş jaw-ın yåğ-ın — — —
jaw (n) yaŋaq jaaq jaaq jaq yånåq, jağ yaŋaq yanak naaq naaq çaaq sıŋaax —
yellow sarığ sarı sarı sarɨ(q) sarı sarığ sarığ sira
strong-tasting açığ açuu
hard qatığ qatuu
by foot jöö jayaw yayåv çazağ
wart sögöl/**siglö?? sööl sööl süyel sugal sögäl sigil sööl sööl şåklå/şåkål sögel soğa (cf. proto-Uralic *sʲiklä/cʲiklä)
mild(-natured) yabaş(?) jooş joboş juwas yåwwåş/yuwåş yavaş/yuvaş yavaş çabas çaaş
master ede/edi ee
mare beye/biye bee
chin ēŋ(ek) eek
Retrieved from "https://wiki.firespeaker.org/index.php?title=Turkic_lenition_issues&oldid=11541"