Difference between revisions of "Chuvash sound correspondences"

From FireSpeakerWiki
Jump to navigationJump to search
(→‎nasals)
m (→‎AK / KA: included later on already)
 
(14 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 54: Line 54:
 
| —
 
| —
 
| '''т'''ух- - '''ç'''ıq
 
| '''т'''ух- - '''ç'''ıq
−
| '''т'''ӗнче - '''t'''ınç<br />'''т'''ӗл - '''t'''uş<br />у'''т'''ӑ - o'''t'''<br />'''т'''упӑ - '''t'''op<br />'''т'''усан - '''t'''oz<br />'''т'''ӑв- - '''t'''oğ-
+
| '''т'''ӗнче - '''t'''ınç<br />'''т'''ӗл - '''t'''uş<br />у'''т'''ӑ - o'''t'''<br />'''т'''упӑ - '''t'''op<br />'''т'''усан - '''t'''oz<br />'''т'''ӑв- - '''t'''oğ-<br/>'''т'''ӑ̥пра - '''t'''opraq<br/>хы'''т'''ӑ - qa'''t'''ığ - qa'''t'''ağu<br/>'''т'''ырӑ - '''t'''arığ - '''t'''ariya - '''d'''ara<br/>'''т'''уя - '''t'''ayaq<br/>а'''т'''ӑ - ö'''t'''ük<br/>'''т'''ӳме - '''t'''ügmä
 
| —
 
| —
 
| —
 
| —
Line 67: Line 67:
 
| —
 
| —
 
| —
 
| —
−
| ҫу'''л''' - yı'''l'''<br />ҫу'''л''' - ya'''l'''<br />ҫу'''л''' - yo'''l'''<br />ҫу'''л'''а- - ya'''l'''ğa-<br />а'''л'''ӑ - ä'''l'''<br />ывӑ'''л''' - oğu'''l'''<br />ю'''л''' - qa'''l'''<br />я'''л''' — ē'''l'''<br />кӑмӑ'''л''' - köŋü'''l'''<br />пу'''л'''ӑ - ba'''l'''ıq<br />ҫи'''л''' - ye'''l'''<br />'''п'''ыл - '''b'''al
+
| ҫу'''л''' - yı'''l'''<br />ҫу'''л''' - ya'''l'''<br />ҫу'''л''' - yo'''l'''<br />ҫу'''л'''а- - ya'''l'''ğa-<br />а'''л'''ӑ - ä'''l'''<br />ывӑ'''л''' - oğu'''l'''<br />ю'''л''' - qa'''l'''<br />я'''л''' — ē'''l'''<br />кӑмӑ'''л''' - köŋü'''l'''<br />пу'''л'''ӑ - ba'''l'''ıq<br />ҫи'''л''' - ye'''l'''<br />'''п'''ыл - '''b'''al<br/>кӳ'''л'''ӗ/кӳ'''лл'''- - kȫ'''l'''
 
| —
 
| —
 
| —
 
| —
Line 106: Line 106:
 
|-
 
|-
 
! V
 
! V
−
||тӳр'''е''' - tüz<br />йыт'''ӑ''' - ıt<br />ут'''ӑ''' - ot<br />туп'''ӑ''' - top<br />сыв'''ӑ''' - sağ<br />пыйт'''ă''' - bi(y)t<br />ал'''ӑ''' - äl(ig?) - halaqan-hali'an,<br />тӗнч'''е''' - tınç<br />вӗҫ'''ӗ''' - öç<br />вӑрҫ'''ӑ''' - uruş<br />юр'''ӑ''' - (y)ır<br />кӳл'''ӗ'''/кӳлл- - kȫl<br/>йӗн'''ӗ'''/йӗнн- - qın<br />хӗрл'''ӗ''' - qızıl<br />вун'''ӑ''' - ōn
+
||тӳр'''е''' - tüz<br />йыт'''ӑ''' - ıt<br />ут'''ӑ''' - ot<br />туп'''ӑ''' - top<br />сыв'''ӑ''' - sağ<br />пыйт'''ă''' - bi(y)t<br />ал'''ӑ''' - äl(ig?) - halaqan-hali'an,<br />тӗнч'''е''' - tınç<br />вӗҫ'''ӗ''' - öç<br />вӑрҫ'''ӑ''' - uruş<br />юр'''ӑ''' - (y)ır<br />кӳл'''ӗ'''/кӳлл- - kȫl<br/>йӗн'''ӗ'''/йӗнн- - qın<br />хӗрл'''ӗ''' - qızıl<br />вун'''ӑ''' - ōn<br/>ан'''а''' - ēŋek/ēŋ
 
|| ӗнч'''ӗ''' - yinç'''ü'''<br />хур'''а''' - qar'''a'''<br />урп'''а''' - arp'''a'''<br />урап'''а''' - arab'''a'''<br />сӗл'''ӗ''' - sul'''ı'''<br />ҫич'''ӗ''' - yet'''i'''<br />йӑран'''а''' - üzäŋ'''ü'''<br />…
 
|| ӗнч'''ӗ''' - yinç'''ü'''<br />хур'''а''' - qar'''a'''<br />урп'''а''' - arp'''a'''<br />урап'''а''' - arab'''a'''<br />сӗл'''ӗ''' - sul'''ı'''<br />ҫич'''ӗ''' - yet'''i'''<br />йӑран'''а''' - üzäŋ'''ü'''<br />…
−
|| пул'''ӑ'''/пулл- - bal'''ıq'''<br />п'''ӳ'''р'''е''' - b'''ög'''r'''ek'''<br />йӳҫ'''е''' - aç'''ığ'''<br />т'''ӳ'''ме - t'''üg'''mä<br />пум'''ӑ''' - boş'''uq'''<br />шӗв'''ӗ''' - suy'''uq'''<br />хыт'''ӑ''' - qat'''ığ'''<br />ҫ'''у'''мӑр - y'''ağ'''mur<br />ат'''ӑ''' - öt'''ük'''<br />ур'''а''' - ad'''aq'''<br />ҫӗр'''ӗ''' - yüz'''ük'''<br />чӗр'''е''' - yür'''äk'''<br />шур'''ӑ''' - sār'''ığ'''<br />сив'''ӗ''' - soğ'''ıq'''<br />шӑ̥м'''ӑ̥''' - süŋ'''ek'''<br />ту'''я''' - tay'''aq'''<br />п'''ы'''р - b'''oğ'''(u)z<br />хыт'''ӑ''' - qat'''ığ''' - qatağu<br />тыр'''ӑ''' - tar'''ığ''' - tar'''iya''' - dar'''a'''<br />ал'''ӑ''' - äl('''ig'''?) - halaqan/hali'an<br/>пӳрн'''е''' - barm'''aq'''<br/>хӑлх'''а''' - qulğ'''aq'''<br />ур'''а''' - ad'''aq'''<br />чӗрн'''е''' - tırŋ'''aq'''<br />хуп'''ӑ''' - qab'''ıq'''<br />тӑ̥пр'''а''' - topr'''aq'''<br />ан'''а''' - eŋ'''ek'''
+
|| пул'''ӑ'''/пулл- - bal'''ıq'''<br />п'''ӳ'''р'''е''' - b'''ög'''r'''ek'''<br />йӳҫ'''е''' - aç'''ığ'''<br />т'''ӳ'''ме - t'''üg'''mä<br />пум'''ӑ''' - boş'''uq'''<br />шӗв'''ӗ''' - suy'''uq'''<br />ҫ'''у'''мӑр - y'''ağ'''mur<br />ат'''ӑ''' - öt'''ük'''<br />ур'''а''' - ad'''aq'''<br />ҫӗр'''ӗ''' - yüz'''ük'''<br />чӗр'''е''' - yür'''äk'''<br />шур'''ӑ''' - sār'''ığ'''<br />сив'''ӗ''' - soğ'''ıq'''<br />шӑ̥м'''ӑ̥''' - süŋ'''ek'''<br />ту'''я''' - tay'''aq'''<br />п'''ы'''р - b'''oğ'''(u)z<br />хыт'''ӑ''' - qat'''ığ''' - qatağu<br />тыр'''ӑ''' - tar'''ığ''' - tar'''iya''' - dar'''a'''<br />ал'''ӑ''' - äl('''ig'''?) - halaqan/hali'an<br/>пӳрн'''е''' - barm'''aq'''<br/>хӑлх'''а''' - qulğ'''aq'''<br />ур'''а''' - ad'''aq'''<br />чӗрн'''е''' - tırŋ'''aq'''<br />хуп'''ӑ''' - qab'''ıq'''<br />тӑ̥пр'''а''' - topr'''aq'''<br />ан'''а''' - ēŋ'''ek'''/ēŋ<br/>ӗн'''е''' - in'''ek'''
 
|| шӑш'''и''' - siç'''qa'''n<br />ҫул'''а'''- - yal'''ğa'''-<br />ыр'''ӑ''' - ed'''gü'''<br />ҫум'''ӑ'''р - yam'''ğı'''r<br />ҫинҫ'''е''' - yinç'''kä'''
 
|| шӑш'''и''' - siç'''qa'''n<br />ҫул'''а'''- - yal'''ğa'''-<br />ыр'''ӑ''' - ed'''gü'''<br />ҫум'''ӑ'''р - yam'''ğı'''r<br />ҫинҫ'''е''' - yinç'''kä'''
 
|-
 
|-
Line 222: Line 222:
 
|-
 
|-
 
! kF
 
! kF
−
| '''к'''ӗмӗл - '''k'''ümüş<br />'''к'''ӗҫӗн - '''k'''içi<br />тӳше'''к''' - töşä'''k'''<br />'''к'''ӳршӗ - '''k'''örşi<br />'''к'''ил- - '''k'''el-
+
| '''к'''ӗмӗл - '''k'''ümüş<br />'''к'''ӗҫӗн - '''k'''içi<br />тӳше'''к''' - töşä'''k'''<br />'''к'''ӳршӗ - '''k'''örşi<br />'''к'''ил- - '''k'''el-<br/>'''к'''ӳлӗ/'''к'''ӳлл- - '''k'''ȫl
 
|  
 
|  
 
|-
 
|-
 
! kB
 
! kB
−
| вӑ'''к'''ӑр - ö'''k'''üz - ü'''k'''er/ü'''k'''ür<br />'''к'''ам - '''k'''im/'''k'''äm<br />'''к'''аҫар- - '''k'''eçir-<br />'''к'''ӑмӑл - '''k'''öŋül<br />'''к'''ур- - '''k'''ör-<br />'''к'''ӑ'''к'''ӑр - '''k'''ö'''k'''re'''k'''/'''k'''ö'''k'''üz<br />ҫӑ'''к'''- - çö'''k'''-<br />'''к'''ӑ̥ш - '''k'''īş<br />'''к'''анаш - '''k'''eŋeş<br />'''к'''ун - '''k'''ün
+
| вӑ'''к'''ӑр - ö'''k'''üz - ü'''k'''er/ü'''k'''ür<br />'''к'''ам - '''k'''im/'''k'''äm<br />'''к'''аҫар- - '''k'''eçir-<br />'''к'''ӑмӑл - '''k'''öŋül<br />'''к'''ур- - '''k'''ör-<br />'''к'''ӑ'''к'''ӑр - '''k'''ö'''k'''re'''k'''/'''k'''ö'''k'''üz<br />ҫӑ'''к'''- - çö'''k'''-<br />'''к'''ӑ̥ш - '''k'''īş<br />'''к'''анаш - '''k'''eŋeş<br />'''к'''ун - '''k'''ün<br/>'''к'''ас - '''k'''es<br/>'''к'''уҫ- - '''k'''öç-<br/>'''к'''ӑва'''к''' - '''k'''ȫ'''k'''
 
| ҫу'''к''' - yo'''q'''<br />у'''к'''ҫа - a'''q'''ça<br />'''к'''ашӑ'''к''' - '''q'''aşı'''q'''
 
| ҫу'''к''' - yo'''q'''<br />у'''к'''ҫа - a'''q'''ça<br />'''к'''ашӑ'''к''' - '''q'''aşı'''q'''
 
|-
 
|-
 
! xF
 
! xF
 
| '''х'''ĕвел - ('''q'''uyaş/)'''k'''üńeş ← *'''k'''ün-yaş
 
| '''х'''ĕвел - ('''q'''uyaş/)'''k'''üńeş ← *'''k'''ün-yaş
−
| '''х'''ӗл - '''q'''ış<br />'''х'''ӗҫ - '''q'''ılıç<br />'''х'''ирӗш - '''q'''arşı<br />'''х'''ĕвел - '''q'''uyaş(/'''k'''üńeş) ← *'''k'''ün-yaş<br />'''х'''ӗрӗ'''х''' - '''q'''ır'''q'''<br/>'''х'''ӗр - '''q'''ız
+
| '''х'''ӗл - '''q'''ış<br />'''х'''ӗҫ - '''q'''ılıç<br />'''х'''ирӗш - '''q'''arşı<br />'''х'''ĕвел - '''q'''uyaş(/'''k'''üńeş) ← *'''k'''ün-yaş<br />'''х'''ӗрӗ'''х''' - '''q'''ır'''q'''<br/>'''х'''ӗр - '''q'''ız<br>'''х'''ӗсӗр - '''q'''ısır
 
|-
 
|-
 
! xB
 
! xB
Line 245: Line 245:
 
! m
 
! m
 
| кӗ'''м'''ӗл - kü'''m'''üş<br />виле'''м''' - ölü'''m'''<br />вӑр'''м'''ан - or'''m'''an<br />ю'''м'''ан - e'''m'''en<br />ка'''м''' - ki'''m'''/kä'''m'''<br />ҫи'''м'''ӗҫ - ye'''m'''iş<br />ҫӑ'''м'''ӑл - yu'''m'''şaq<br />ты'''м'''ар - ta'''m'''ır<br />ҫу'''м'''ӑр - ya'''m'''ğır<br />ӑ'''м'''ӑр - o'''m'''uz
 
| кӗ'''м'''ӗл - kü'''m'''üş<br />виле'''м''' - ölü'''m'''<br />вӑр'''м'''ан - or'''m'''an<br />ю'''м'''ан - e'''m'''en<br />ка'''м''' - ki'''m'''/kä'''m'''<br />ҫи'''м'''ӗҫ - ye'''m'''iş<br />ҫӑ'''м'''ӑл - yu'''m'''şaq<br />ты'''м'''ар - ta'''m'''ır<br />ҫу'''м'''ӑр - ya'''m'''ğır<br />ӑ'''м'''ӑр - o'''m'''uz
−
| тӳрӗ'''м''' - tözü'''n'''<br />вӑрӑ'''м''' - uzu'''n'''<br />тӗтӗ'''м''' - tütü'''n'''<br />хырӑ'''м''' - qarı'''n'''
+
| тӳрӗ'''м''' - tözü'''n'''<br />вӑрӑ'''м''' - uzu'''n'''<br />тӗтӗ'''м''' - tütü'''n'''<br />хырӑ'''м''' - qarı'''n'''<br />ҫӑ'''м''' - yü'''n'''
 
| кӑ'''м'''ӑл - kö'''ŋ'''ül<br />хӑ'''м'''ӑр - qo'''ŋ'''ur<br />шӑ̥'''м'''ӑ̥ - sü'''ŋ'''ek ← *siŋök<br />ми'''м'''е - me'''ŋ'''i/mi'''ŋ'''e<br />тӑ'''м''' - to'''ŋ'''
 
| кӑ'''м'''ӑл - kö'''ŋ'''ül<br />хӑ'''м'''ӑр - qo'''ŋ'''ur<br />шӑ̥'''м'''ӑ̥ - sü'''ŋ'''ek ← *siŋök<br />ми'''м'''е - me'''ŋ'''i/mi'''ŋ'''e<br />тӑ'''м''' - to'''ŋ'''
 
|-
 
|-
 
! n
 
! n
 
| пӳр'''н'''е - bar'''m'''aq
 
| пӳр'''н'''е - bar'''m'''aq
−
| вӗре'''н'''- - ögrä'''n'''<br />вырӑ'''н''' - oru'''n'''<br />вӑрма'''н''' - orma'''n'''<br />юма'''н''' - eme'''n'''<br />ю'''н''' - qā'''n'''<br />ву'''н'''ӑ - ō'''n'''<br />ку'''н''' - kü'''n'''
+
| вӗре'''н'''- - ögrä'''n'''<br />вырӑ'''н''' - oru'''n'''<br />вӑрма'''н''' - orma'''n'''<br />юма'''н''' - eme'''n'''<br />ю'''н''' - qā'''n'''<br />ву'''н'''ӑ - ō'''n'''<br />ку'''н''' - kü'''n'''<br />ыра'''н''' - yarı'''n'''
−
| тарӑ'''н''' - tere'''ŋ'''<br />хурӑ'''н''' - qadı'''ŋ'''<br />ыра'''н''' - erte'''ŋ'''<br />я'''н'''ӑра- - ya'''ŋ'''ıra-<br />йӑра'''н'''а - üzä'''ŋ'''ü<br />ка'''н'''аш - ke'''ŋ'''eş<br />ҫӗ'''н'''ӗ - ya'''ŋ'''ı/yä'''ŋ'''i<br />чӗр'''н'''е - tır'''ŋ'''aq<br />ҫӗ'''н''' - ye'''ŋ'''<br />а'''н'''а - e'''ŋ'''ek
+
| тарӑ'''н''' - tere'''ŋ'''<br />хурӑ'''н''' - qadı'''ŋ'''<br />я'''н'''ӑра- - ya'''ŋ'''ıra-<br />йӑра'''н'''а - üzä'''ŋ'''ü<br />ка'''н'''аш - ke'''ŋ'''eş<br />ҫӗ'''н'''ӗ - ya'''ŋ'''ı/yä'''ŋ'''i<br />чӗр'''н'''е - tır'''ŋ'''aq<br />ҫӗ'''н''' - ye'''ŋ'''<br />а'''н'''а - ē'''ŋ'''ek<br/>ӑ'''н''' - ā'''ŋ'''
 
|}
 
|}
  
Line 268: Line 268:
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
|-
 
|-
−
! !! 0 !! 0/y !! y !! q
+
! !! 0 !! 0/y !! y !! q !! g/k?
 
|-
 
|-
 
! 0
 
! 0
Line 281: Line 281:
 
| у'''й'''ӑх - а'''й'''<br />у'''й'''рӑн - а'''й'''ран<br />ту'''я''' - ta'''ya'''q
 
| у'''й'''ӑх - а'''й'''<br />у'''й'''рӑн - а'''й'''ран<br />ту'''я''' - ta'''ya'''q
 
| '''ю'''р - '''q'''ār - '''q'''ira-ğu<br />'''ю'''н - '''q'''ān<br />'''ю'''л- - '''q'''āl-<br />'''ю'''мӑҫ - '''q'''am<br />'''й'''ӗнӗ - '''q'''ın
 
| '''ю'''р - '''q'''ār - '''q'''ira-ğu<br />'''ю'''н - '''q'''ān<br />'''ю'''л- - '''q'''āl-<br />'''ю'''мӑҫ - '''q'''am<br />'''й'''ӗнӗ - '''q'''ın
 +
| паян - *''bu '''k'''ün''
 
|-
 
|-
 
! ś
 
! ś
Line 362: Line 363:
 
|-
 
|-
 
! u/o
 
! u/o
−
| с'''у'''хан - s'''o'''ğan<br />ҫ'''у'''л - y'''o'''l<br />'''у'''тӑ - '''o'''t<br />т'''у'''пӑ - t'''o'''p<br />т'''у'''сан - t'''o'''z<br />ҫ'''у'''к - y'''o'''q
+
| с'''у'''хан - s'''o'''ğan<br />ҫ'''у'''л - y'''o'''l<br />'''у'''тӑ - '''o'''t<br />т'''у'''пӑ - t'''o'''p<br />т'''у'''сан - t'''o'''z<br />ҫ'''у'''к - y'''o'''q<br/>п'''у'''л- - b'''o'''l-
 
| к'''у'''ҫ - k'''ö'''z<br />к'''у'''р- - k'''ö'''r-<br />к'''у'''ҫ - k'''ö'''ç
 
| к'''у'''ҫ - k'''ö'''z<br />к'''у'''р- - k'''ö'''r-<br />к'''у'''ҫ - k'''ö'''ç
 
|
 
|

Latest revision as of 11:58, 17 August 2024

Coronals

Chuvash / Old Turkic s z ş ç t y l r d
s сывӑ - sağ
сӗлӗ - sulı
кас- - kes-
ӳсер - äsrük
ӑс - es
сухан - soğan
хӗсӗр - qısır 		сис- - sez-
тусан - toz 		— — — — — — —
ş шыв - sub
шухӑш - saqınç/saqış
шӗвӗ - suyuq
шӑши - sıçqan
ӑшӑ- - ısı-
шурӑ - sārığ - sira
шӑкӑл - sögel/sigil/sögül
шӑл - söl
шӑ̥мӑ̥ - süŋek
пурӑш - borsuq 		— шухӑш - saqınç/saqış?
хирӗш - qarşı
кашӑк - qaşıq
тӳшек - töşäk
кӳршӗ - körşi
канаш - keŋeş
ваш- - üşi-
кӑ̥ш - kīş
 шухӑш - saqınç/saqış?
шӑши - sıçqan
-шӐн - üçin 		шӑл - tiş (prob. ← siş)
шӑн- - toŋ- 		— кившен - köle — —
ś ҫурӑ - sarığ?
ҫӳҫ - saç (prob. ← çaç) 		куҫ - köz вӑрҫӑ - uruş
ҫиҫ- - yaş-
ҫав - şu
ӗҫ - iş
пиҫ- - piş-
пуҫ - baş
вырнаҫ- - ornaş-
ҫимӗҫ - yemiş 		ҫӳҫ - saç
виҫ - üç
ҫуна - çana
миҫе - qańça
куҫ - köç
каҫ - käç
йӳҫ- - açı- ?
йӳҫе - açığ ?
ҫӗр- - çir(i)-
аҫа - äçä
каҫар- - keçir-
кӗҫӗн - kiçi
пурҫӑн - barçın
ҫинҫе - yinçkä
хӗҫ - qılıç
хӑҫан - qaçan
вӗҫ - uç
укҫа - aqça
вӗҫӗ - öç
ӗҫ- - iç-
уҫ- - aç-
ҫӑк- - çök- 		ҫын - tın ? ҫинҫе - yinçkä
ҫиҫ- - yaş-
ҫимӗҫ - yemiş
ҫук - yoq
ҫӑмӑл - yumşaq
ҫумӑр - yamğır
ҫичӗ - yeti
ҫур - yaz
ҫӗр - yer
ҫӗр - yüz
ҫур- - yar-
ҫуран - yadaq
ҫул - yıl
ҫул - yaş
ҫул - yaş-
ҫул - yal
ҫул - yol
ҫуль - yaş
ҫӑлтӑр - yultuz
ҫил - yel
ҫыр - yār 		— — —
ç — — — ача - äçä
анчах - ança
ӗнчӗ - yinçü
тӗнче - tınç
чах - чак 		чул - tāş
чĕлхе - til
ҫичӗ - yeti
чун - tın ?
чӗл- - til-
чик- - tik
чӗрне - tırŋaq 		чӗре - yüräk — — —
t — — — тух- - çıq тӗнче - tınç
тӗл - tuş
утӑ - ot
тупӑ - top
тусан - toz
тӑв- - toğ-
тӑ̥пра - topraq
хытӑ - qatığ - qatağu
тырӑ - tarığ - tariya - dara
туя - tayaq
атӑ - ötük
тӳме - tügmä 		— — — —
l — — илт- - eşit-
ҫул - yaş
ҫул - yaş-
ҫуль - yaş
шӑл - tiş
хӗл - qış
тӗл - tuş
кӗмӗл - kümüş
ҫӑмӑл - yumşaq 		— — — ҫул - yıl
ҫул - yal
ҫул - yol
ҫула- - yalğa-
алӑ - äl
ывӑл - oğul
юл - qal
ял — ēl
кӑмӑл - köŋül
пулӑ - balıq
ҫил - yel
пыл - bal
кӳлӗ/кӳлл- - kȫl 		— —
r — вӑрӑм - uzun
вӑтӑр - otuz
эпир - biz
эсир - siz
хӗрлӗ - qızıl
хӗр - qız
вӑкӑр - öküz
йӗкӗр - ikiz/ekiz
ҫыр- - yaz-
ҫӗрӗ - yüzük
пӑру - buzağu
йӑрана - üzäŋü
ҫӑлтӑр - yultuz
кӑкӑр - kögüz
юр - üz
таврӑн- - tägzin-
ӑмӑр - omuz
ир - *ez 		— — — — — вӗрен- - ögrän-
вырӑн- - orun-
вӑрман - orman
юр - qār
йывӑр - ağır
юрӑ - (y)ır
хӑмӑр - qoŋur
тарӑн - tereŋ
вӑрҫӑ - uruş
хура - qara
урпа - arpa
урапа - araba
кур- - kör-
кӑкӑр - kökrek
ҫыр - yār
чӗре - yüräk
чӗрне - tırŋaq
пӗвер - bağır
ар - ēr - ere 		хурӑн - qadıŋ
ура - adaq
ҫуран - yadaq
ырӑ - edgü
вӑрӑ-н- - odu-n-
йӑр- - ı̄d-
y — — — — — уйӑх - ай
уйрӑн - айран
йывӑҫ - ağaç/yığaç 		— — уйрӑм - adrım
хуйхӑр- - qadğur-
ыйхă - *udı-qı

AK / KA

0 V VK KV
0 ∞ хирӗш - qarşı
сыр- - sarı-
ваш- - üşi- 		ҫӑмӑл - yumşaq
ҫытӑр - yastuq
кӑкӑр - kökrek/kögüz
пурӑш - borsuq 		пару - buzağu - birağu
V тӳре - tüz
йытӑ - ıt
утӑ - ot
тупӑ - top
сывӑ - sağ
пыйтă - bi(y)t
алӑ - äl(ig?) - halaqan-hali'an,
тӗнче - tınç
вӗҫӗ - öç
вӑрҫӑ - uruş
юрӑ - (y)ır
кӳлӗ/кӳлл- - kȫl
йӗнӗ/йӗнн- - qın
хӗрлӗ - qızıl
вунӑ - ōn
ана - ēŋek/ēŋ 		ӗнчӗ - yinçü
хура - qara
урпа - arpa
урапа - araba
сӗлӗ - sulı
ҫичӗ - yeti
йӑрана - üzäŋü
… 		пулӑ/пулл- - balıq
пӳре - bögrek
йӳҫе - açığ
тӳме - tügmä
пумӑ - boşuq
шӗвӗ - suyuq
ҫумӑр - yağmur
атӑ - ötük
ура - adaq
ҫӗрӗ - yüzük
чӗре - yüräk
шурӑ - sārığ
сивӗ - soğıq
шӑ̥мӑ̥ - süŋek
туя - tayaq
пыр - boğ(u)z
хытӑ - qatığ - qatağu
тырӑ - tarığ - tariya - dara
алӑ - äl(ig?) - halaqan/hali'an
пӳрне - barmaq
хӑлха - qulğaq
ура - adaq
чӗрне - tırŋaq
хупӑ - qabıq
тӑ̥пра - topraq
ана - ēŋek/ēŋ
ӗне - inek 		шӑши - siçqan
ҫула- - yalğa-
ырӑ - edgü
ҫумӑр - yamğır
ҫинҫе - yinçkä
VK тӗлӗк - tüş/tül
уйӑх - ay
хӑлӑх - qıl - kilga-su-n
пилӗк - bēş
пилӗк - bēl 		анчах - ança хӑрпӑх - kirpik
алӑк - ēşik
хывӑх - qavıq
кашӑк - qaşıq - qalbuğa
тӳшек - töşäk
KV чĕлхе - til
ҫилке - yēl - del 		хӑлха - qulaq

l stuff

Chuvash / Old Turkic ş lç l s
l илт- - eşit-
ҫул - yaş
ҫул - yaş-
ҫуль - yaş
шӑл - tiş
хӗл - qış
тӗл - tuş
кӗмӗл - kümüş
ҫӑмӑл - yumşaq
хĕвел - quyaş/küńeş 		ҫул - yıl
ҫул - yal
ҫул - yol
ҫула- - yalğa-
алӑ - äl
ывӑл - oğul
юл - qal
ял — ēl
кӑмӑл - köŋül
пулӑ - balıq
ҫил - yel
кил- - kel-
пуҫ - baş - (balji)
пиҫ- - biş- - (ilji-) 		хӗҫ - qılıç
ş шухӑш - saqınç/saqış?
хирӗш - qarşı
кашӑк - qaşıq
тӳшек - töşäk
кӳршӗ - körşi
канаш - keŋeş
ваш- - üşi-
кӑ̥ш - kīş 		кившен - köle пурӑш - borsuq
шӗвӗ - suyuq
шыв - sub
шӑл - söl
шӑши - sıçqan
ӑшӑ- - ısı-
шурӑ - sārığ - sira
шӑкӑл - sögel/sigil/sögül
шӑ̥мӑ̥ - süŋek
v кивҫен - külçün - (kölcsön)

labials and dorsals

0 p b/v k g q ğ y
0 ∞ see below
p пиҫ- - piş-?
тупӑ - top
урпа - arpa
хӑрпӑх - kirpik
хып- - qap-¹ 		пӳрне - barmaq
пӗр - bir/bīr
пыр - boğ(u)z
пурӑш - borsuq
пуҫ - baş
пумӑ - boşuq
пару - buzağu - birağu
пурҫӑн - barçın
пулӑ - balıq
урапа - araba
пилӗк - bēş
пилӗк - bēl
пыр- - bar-
пӗвер - bağır
хупӑ - qabıq¹
v шыв - sub
хывӑх - qavıq 		таврӑн- - tägzin- ывӑл - oğ(u)l
йывӑҫ - ağaç/jığaç
йывӑр - ağır
сивĕ - soğıq
ҫӑвар - ağız
сывӑ - sağ - sayin
пӗвер - bağır
тӑв- - toğ- 		шӗвӗ - suyuq
хĕвел - quyaş(/küńeş)
k кун - kün
кӗмӗл - kümüş
вӑкӑр - öküz - üker/ükür
кам - kim/käm
каҫар- - keçir-
кӗҫӗн - kiçi
кӑмӑл - köŋül
кур- - kör-
кӑкӑр - kökrek/köküz
ҫӑк - çök
кӑ̥ш - kīş
канаш - keŋeş
тӳшек - töşäk
кӳршӗ - körşi
 шӑкӑл - sögel/sigil/sögül ҫук - yoq
укҫа - aqça
кашӑк - qaşıq
x хӑрпӑх - kirpik
хĕвел - (quyaş/)küńeş 		хырӑм - qarın
хӑмӑр - qoŋur
хурӑн - qadıŋ
хывӑх - qavıq
хӗл - qış
хытӑ - qatığ
хӑлха - qulğaq
хӗҫ - qılıç
хӑҫан - qaçan
хӑлӑх - qıl
хып- - qap-
хупӑ - qabıq
тух- - çıq
хирӗш - qarşı
хĕвел - quyaş(/küńeş) 		сухан - soğan
хӑлха - qulğaq?
y see below see below see below see below

k/q front/back

kF qB
kF кӗмӗл - kümüş
кӗҫӗн - kiçi
тӳшек - töşäk
кӳршӗ - körşi
кил- - kel-
кӳлӗ/кӳлл- - kȫl
kB вӑкӑр - öküz - üker/ükür
кам - kim/käm
каҫар- - keçir-
кӑмӑл - köŋül
кур- - kör-
кӑкӑр - kökrek/köküz
ҫӑк- - çök-
кӑ̥ш - kīş
канаш - keŋeş
кун - kün
кас - kes
куҫ- - köç-
кӑвак - kȫk 		ҫук - yoq
укҫа - aqça
кашӑк - qaşıq
xF хĕвел - (quyaş/)küńeş ← *kün-yaş хӗл - qış
хӗҫ - qılıç
хирӗш - qarşı
хĕвел - quyaş(/küńeş) ← *kün-yaş
хӗрӗх - qırq
хӗр - qız
хӗсӗр - qısır
xB хӑрпӑх - kirpik хырӑм - qarın
хӑмӑр - qoŋur
хурӑн - qadıŋ
хывӑх - qavıq
хытӑ - qatığ
хӑлха - qulğaq
хӑҫан - qaçan
хӑлӑх - qıl
хып- - qap-
хупӑ - qabıq
тух- - çıq-
йӑх - uq

nasals

m n ŋ
m кӗмӗл - kümüş
вилем - ölüm
вӑрман - orman
юман - emen
кам - kim/käm
ҫимӗҫ - yemiş
ҫӑмӑл - yumşaq
тымар - tamır
ҫумӑр - yamğır
ӑмӑр - omuz 		тӳрӗм - tözün
вӑрӑм - uzun
тӗтӗм - tütün
хырӑм - qarın
ҫӑм - yün 		кӑмӑл - köŋül
хӑмӑр - qoŋur
шӑ̥мӑ̥ - süŋek ← *siŋök
миме - meŋi/miŋe
тӑм - toŋ
n пӳрне - barmaq вӗрен- - ögrän
вырӑн - orun
вӑрман - orman
юман - emen
юн - qān
вунӑ - ōn
кун - kün
ыран - yarın 		тарӑн - tereŋ
хурӑн - qadıŋ
янӑра- - yaŋıra-
йӑрана - üzäŋü
канаш - keŋeş
ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi
чӗрне - tırŋaq
ҫӗн - yeŋ
ана - ēŋek
ӑн - āŋ

Rules:

  • *nasal → Chuvash /m/ / V[rd] _
  • */ŋ/ → Chuvash /n/

Problem for rules:

  • хырӑм (Tungusic correspondent has /m/, perhaps a left-over of something in really early Turkic??)
  • миме (possibly due to initial м)
  • вырӑн (possibly a late borrowing from Volga Kypchak, or possibly previous vowel wasn't originally round)
  • пӳрне (supposedly *ŋ ?)
  • вунӑ corresponds to Volga Bolgar wān (cf. Rona-Tas), where a→u hadn't taken place yet.

y

0 0/y y q g/k?
0 ыран - yarın/yārın
ӗнчӗ - yinçü
y йӗкӗр - ikiz/ekiz - ikere
юх- - aq-
юман - emen
юс - as
йӑрана - üzäŋü - düröge?
йывӑр - ağır
йытӑ - ıt
юр - üz
йӳҫе - açığ
ял - ēl/il(?)
йӑр- - ı̄d-
йӑх - uq
йӗр - īz
ят - āt 		йывӑҫ - ağaç/yığaç
юрӑ - (y)ır
пыйтă - bi(y)t 		уйӑх - ай
уйрӑн - айран
туя - tayaq 		юр - qār - qira-ğu
юн - qān
юл- - qāl-
юмӑҫ - qam
йӗнӗ - qın 		паян - *bu kün
ś ҫӑвар - ağız ҫинҫе - yinçkä
ҫиҫ- - yaş-
ҫимӗҫ - yemiş
ҫук - yoq
ҫӑмӑл - yumşaq
ҫумӑр - yamğır
ҫичӗ - yeti
ҫур - yaz
ҫӗр - yer
ҫӗр - yüz
ҫӗрӗ - yüzük
ҫур- - yar-
ҫуран - yadaq
ҫул - yıl
ҫул - yaş
ҫул - yaş-
ҫул - yal
ҫул - yol
ҫуль - yaş
ҫӑлтӑр - yultuz
ҫил - yel
ҫыр - yār
ҫӗн - yeŋ 		ҫунат - qanat
ç — — чӗре - yüräk
v тӑвӑр - tu:z
(...) 		шӗвӗ - suyuq
хĕвел - quyaş(/küńeş)

vowels

All vowels

Ch / OT o ö u ü a i/ı e/ä
ı ывӑл - oğ(u)l
пыр - boğ(u)z 		тыт- - tut-
ыйхă - *udı-qı
шыв - sub 		хырӑм - qarın
йывӑҫ - ağaç/jığaç
йывӑр - ağır
тымар - tamır - tamir
сывӑ - sağ - sayin
хывӑх - qavıq
пыр- - bar-
хып- - qap-¹
ыран - yarın
ыр- - ār-/arı-
ҫыр - yār
сыр- - sarı-
тырӑ - tarığ - tariya - dara
хытӑ(?) - qatığ
хыпар - χabar
ылтӑн - altun
ыйт - ayt-
ҫыр- - yaz- - jiru- - iir
пыл - bal 		пыйтă - bi(y)t
йывӑҫ - ağaç/jığaç
йытӑ - ıt
i сивĕ - soğıq пирĕ - börü ҫиҫ- - yaş-
ил- - al- 		ҫинҫе - yinçkä
чик- - tik 		ҫичӗ - yeti
ҫил - yel
илт- - eşit-
пилӗк - bēş
ҫи- - yē-
пилӗк - bēl
ҫилке - yēl - del
ир - *ez
кил- - kel-
a атӑ - ötük пару - buzağu - birağu йӑрана - üzäŋü - düröge ҫуран - yadaq
сухан - soğan
ура - adaq
хӑлха - qulğaq
туя - tayaq 		тымар - tamır
ыран - yarın/yārın
 юман - emen (himen?)
алӑ - äl(ig?) - halaqan/hali'an?
аҫа - äçä
алӑк - ēşik
таврӑн- - tägzin-
кас- - kes-
ар - ēr - ere
e пӳрне - barmaq
чӗрне - tırŋaq
хĕвел - quyaş(/küńeş) 		пӗвер - bağır
йӳҫе - açığ 		тӳшек - töşäk
ҫинҫе - yinçkä
чӗре - yüräk
вӗрен- - ögrän
кившен - köle
хĕвел - (quyaş/)küńeş
o/ə шӑн- - toŋ-
хӑмӑр - qoŋur
ӑмӑр - omuz
тӑв- - toğ-
тӑпра - topraq 		тӑк- - tök-
шӑл - söl
кӑкӑр - kögüz
шӑкӑл - sögel/sigil/sögül
кӑмӑл - köŋül
ҫӑк - çök 		ҫӑмӑл - yumşaq
ҫӑлтӑр - yultuz
хӑлха - qulaq
ҫӑмӑл - yumuş
пӑр- - bur-
хӑмӑр - qoŋur
ылтӑн - altun
ӑмӑр - omuz
йӑх - uq 		тӑтӑм - tütün
йӑрана - üzäŋü - düröge
атӑ - ötük
кӑкӑр - kögüz
ҫӑк - yük
кӑмӑл - köŋül
шӑ̥мӑ̥ - süŋek 		хырӑм - qarın
йывӑр - ağır
хывӑх - qavıq
ҫумӑр - yamğır
шӑл - tiş
шурӑ - sārığ - sira
алӑк - ēşik
хӑлӑх - qıl
таврӑн- - tägzin-
хупӑ - qabıq
кӑ̥ш - kīş 		шӑ̥мӑ̥ - süŋek
ö/ɘ сӗлӗ - sulı
тӗл - tuş
шӗвӗ - suyuq
хĕвел - quyaş(/küńeş) 		ҫӗрӗ - yüzük
чӗре - yüräk
ҫӗр - yüz
ӗнчӗ - yinçü
кӗмӗл - kümüş
хĕвел - (quyaş/)küńeş 		пӗвер - bağır ҫичӗ - yeti
ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi
хӗл - qış
пӗр - bir/bīr
чĕлхе - til
йӗнӗ - qın
сӗлӗ - sulı
чӗрне - tırŋaq
пӗлтӗр - bıltır
йӗр - īz 		ҫӗр - yer
ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi
ҫӗн - yeŋ
u/o сухан - soğan
ҫул - yol
утӑ - ot
тупӑ - top
тусан - toz
ҫук - yoq
пул- - bol- 		куҫ - köz
кур- - kör-
куҫ - köç 		юр - üz
кун - kün 		юр - qār - qira-ğu
юн - qān
юл- - qāl-
юх- - aq-
юмӑҫ - qam
юс - as
уйӑх - ай
уйрӑн - айран
ҫумӑр - yamğır
ҫур - yaz
ҫур- - yar-
ҫул - yaş
ҫул - yaş-
ҫул - yal
ҫуль - yaş
ҫуран - yadaq
шурӑ - sārığ - sira
уҫ- - aç-
туя - tayaq
ура - adaq
хупӑ - qabıq¹ 		ҫул - yıl - jil юман - emen/(himen?)
ü пӳ - bod тӳшек - töşäk
кӳршӗ - körşi
тӳрӗм - tözün
кӳлӗ/кӳлл- - kȫl 		тӳре - tüz ҫӳҫ - saç
йӳҫе - açığ
пӳрне - barmaq 		ӳт - et
vu вунӑ - ōn
вутӑ - otun
vo/və вӑрман - orman
вӑтӑр - otuz
вӑран - *od(ğ)an
вӑл - ol
вӑйӑ - oyun
вӑрӑ-н- - odu-n- 		вӑкӑр - öküz - üker/ükür вӑрӑм - uzun
вӑрҫӑ - uruş
vö/vɘ вӗрен- - ögrän
вӗҫӗ - öç 		вӗҫ - uç
vi/iv/vy вырӑн - orun
вырнаҫ- - ornaş-
 вил- - öl-
вилем - ölüm
кившен - köle
вит- - öt- 		виҫ - üç выҫӑ - аç
va/av ҫав - şu ваш- - üşi-
ve

I/A

Ch / OT a ā ı
a
ı ҫы'рлӑх - jarlıq ҫыр - jār (sah. sı̄r)


Potential correspondences ?

  • юс stoat - kiş sable/stoat
  • кӑҫ sable - kiş sable/stoat
Retrieved from "https://wiki.firespeaker.org/index.php?title=Chuvash_sound_correspondences&oldid=11538"