Chuvash sound correspondences

Coronals

Chuvash / Old Turkic	s	z	ş	ç	t	y	l	r	d
s	сывӑ - sağ сӗлӗ - sulı кас- - kes- ӳсер - äsrük ӑс - es сухан - soğan хӗсӗр - qısır	сис- - sez- тусан - toz	—	—	—	—	—	—	—
ş	шыв - sub шухӑш - saqınç/saqış шӗвӗ - suyuq шӑши - sıçqan ӑшӑ- - ısı- шурӑ - sārığ - sira шӑкӑл - sögel/sigil/sögül шӑл - söl шӑ̥мӑ̥ - süŋek пурӑш - borsuq	—	шухӑш - saqınç/saqış? хирӗш - qarşı кашӑк - qaşıq тӳшек - töşäk кӳршӗ - körşi канаш - keŋeş ваш- - üşi- кӑ̥ш - kīş	шухӑш - saqınç/saqış? шӑши - sıçqan -шӐн - üçin	шӑл - tiş (prob. ← siş) шӑн- - toŋ-	—	кившен - köle	—	—
ś	ҫурӑ - sarığ? ҫӳҫ - saç (prob. ← çaç)	куҫ - köz	вӑрҫӑ - uruş ҫиҫ- - yaş- ҫав - şu ӗҫ - iş пиҫ- - piş- пуҫ - baş вырнаҫ- - ornaş- ҫимӗҫ - yemiş	ҫӳҫ - saç виҫ - üç ҫуна - çana миҫе - qańça куҫ - köç каҫ - käç йӳҫ- - açı- ? йӳҫе - açığ ? ҫӗр- - çir(i)- аҫа - äçä каҫар- - keçir- кӗҫӗн - kiçi пурҫӑн - barçın ҫинҫе - yinçkä хӗҫ - qılıç хӑҫан - qaçan вӗҫ - uç укҫа - aqça вӗҫӗ - öç ӗҫ- - iç- уҫ- - aç- ҫӑк- - çök-	ҫын - tın ?	ҫинҫе - yinçkä ҫиҫ- - yaş- ҫимӗҫ - yemiş ҫук - yoq ҫӑмӑл - yumşaq ҫумӑр - yamğır ҫичӗ - yeti ҫур - yaz ҫӗр - yer ҫӗр - yüz ҫур- - yar- ҫуран - yadaq ҫул - yıl ҫул - yaş ҫул - yaş- ҫул - yal ҫул - yol ҫуль - yaş ҫӑлтӑр - yultuz ҫил - yel ҫыр - yār	—	—	—
ç	—	—	—	ача - äçä анчах - ança ӗнчӗ - yinçü тӗнче - tınç чах - чак	чул - tāş чĕлхе - til ҫичӗ - yeti чун - tın ? чӗл- - til- чик- - tik чӗрне - tırŋaq	чӗре - yüräk	—	—	—
t	—	—	—	тух- - çıq	тӗнче - tınç тӗл - tuş утӑ - ot тупӑ - top тусан - toz тӑв- - toğ- тӑ̥пра - topraq хытӑ - qatığ - qatağu тырӑ - tarığ - tariya - dara туя - tayaq атӑ - ötük тӳме - tügmä	—	—	—	—
l	—	—	илт- - eşit- ҫул - yaş ҫул - yaş- ҫуль - yaş шӑл - tiş хӗл - qış тӗл - tuş кӗмӗл - kümüş ҫӑмӑл - yumşaq	—	—	—	ҫул - yıl ҫул - yal ҫул - yol ҫула- - yalğa- алӑ - äl ывӑл - oğul юл - qal ял — ēl кӑмӑл - köŋül пулӑ - balıq ҫил - yel пыл - bal кӳлӗ/кӳлл- - kȫl	—	—
r	—	вӑрӑм - uzun вӑтӑр - otuz эпир - biz эсир - siz хӗрлӗ - qızıl хӗр - qız вӑкӑр - öküz йӗкӗр - ikiz/ekiz ҫыр- - yaz- ҫӗрӗ - yüzük пӑру - buzağu йӑрана - üzäŋü ҫӑлтӑр - yultuz кӑкӑр - kögüz юр - üz таврӑн- - tägzin- ӑмӑр - omuz ир - *ez	—	—	—	—	—	вӗрен- - ögrän- вырӑн- - orun- вӑрман - orman юр - qār йывӑр - ağır юрӑ - (y)ır хӑмӑр - qoŋur тарӑн - tereŋ вӑрҫӑ - uruş хура - qara урпа - arpa урапа - araba кур- - kör- кӑкӑр - kökrek ҫыр - yār чӗре - yüräk чӗрне - tırŋaq пӗвер - bağır ар - ēr - ere	хурӑн - qadıŋ ура - adaq ҫуран - yadaq ырӑ - edgü вӑрӑ-н- - odu-n- йӑр- - ı̄d-
y	—	—	—	—	—	уйӑх - ай уйрӑн - айран йывӑҫ - ağaç/yığaç	—	—	уйрӑм - adrım хуйхӑр- - qadğur- ыйхă - *udı-qı

AK / KA

	0	V	VK	KV
0	∞	хирӗш - qarşı сыр- - sarı- ваш- - üşi-	ҫӑмӑл - yumşaq ҫытӑр - yastuq кӑкӑр - kökrek/kögüz пурӑш - borsuq	пару - buzağu - birağu
V	тӳре - tüz йытӑ - ıt утӑ - ot тупӑ - top сывӑ - sağ пыйтă - bi(y)t алӑ - äl(ig?) - halaqan-hali'an, тӗнче - tınç вӗҫӗ - öç вӑрҫӑ - uruş юрӑ - (y)ır кӳлӗ/кӳлл- - kȫl йӗнӗ/йӗнн- - qın хӗрлӗ - qızıl вунӑ - ōn ана - ēŋek/ēŋ	ӗнчӗ - yinçü хура - qara урпа - arpa урапа - araba сӗлӗ - sulı ҫичӗ - yeti йӑрана - üzäŋü …	пулӑ/пулл- - balıq пӳре - bögrek йӳҫе - açığ тӳме - tügmä пумӑ - boşuq шӗвӗ - suyuq хытӑ - qatığ ҫумӑр - yağmur атӑ - ötük ура - adaq ҫӗрӗ - yüzük чӗре - yüräk шурӑ - sārığ сивӗ - soğıq шӑ̥мӑ̥ - süŋek туя - tayaq пыр - boğ(u)z хытӑ - qatığ - qatağu тырӑ - tarığ - tariya - dara алӑ - äl(ig?) - halaqan/hali'an пӳрне - barmaq хӑлха - qulğaq ура - adaq чӗрне - tırŋaq хупӑ - qabıq тӑ̥пра - topraq ана - ēŋek/ēŋ ӗне - inek	шӑши - siçqan ҫула- - yalğa- ырӑ - edgü ҫумӑр - yamğır ҫинҫе - yinçkä
VK	тӗлӗк - tüş/tül уйӑх - ay хӑлӑх - qıl - kilga-su-n пилӗк - bēş пилӗк - bēl	анчах - ança	хӑрпӑх - kirpik алӑк - ēşik хывӑх - qavıq кашӑк - qaşıq - qalbuğa тӳшек - töşäk
KV	чĕлхе - til ҫилке - yēl - del		хӑлха - qulaq

l stuff

Chuvash / Old Turkic	ş	lç	l	s
l	илт- - eşit- ҫул - yaş ҫул - yaş- ҫуль - yaş шӑл - tiş хӗл - qış тӗл - tuş кӗмӗл - kümüş ҫӑмӑл - yumşaq хĕвел - quyaş/küńeş		ҫул - yıl ҫул - yal ҫул - yol ҫула- - yalğa- алӑ - äl ывӑл - oğul юл - qal ял — ēl кӑмӑл - köŋül пулӑ - balıq ҫил - yel кил- - kel-
	пуҫ - baş - (balji) пиҫ- - biş- - (ilji-)	хӗҫ - qılıç
ş	шухӑш - saqınç/saqış? хирӗш - qarşı кашӑк - qaşıq тӳшек - töşäk кӳршӗ - körşi канаш - keŋeş ваш- - üşi- кӑ̥ш - kīş		кившен - köle	пурӑш - borsuq шӗвӗ - suyuq шыв - sub шӑл - söl шӑши - sıçqan ӑшӑ- - ısı- шурӑ - sārığ - sira шӑкӑл - sögel/sigil/sögül шӑ̥мӑ̥ - süŋek
v		кивҫен - külçün - (kölcsön)

labials and dorsals

	0	p	b/v	k	g	q	ğ	y
0	∞							see below
p		пиҫ- - piş-? тупӑ - top урпа - arpa хӑрпӑх - kirpik хып- - qap-¹	пӳрне - barmaq пӗр - bir/bīr пыр - boğ(u)z пурӑш - borsuq пуҫ - baş пумӑ - boşuq пару - buzağu - birağu пурҫӑн - barçın пулӑ - balıq урапа - araba пилӗк - bēş пилӗк - bēl пыр- - bar- пӗвер - bağır хупӑ - qabıq¹
v			шыв - sub хывӑх - qavıq		таврӑн- - tägzin-		ывӑл - oğ(u)l йывӑҫ - ağaç/jığaç йывӑр - ağır сивĕ - soğıq ҫӑвар - ağız сывӑ - sağ - sayin пӗвер - bağır тӑв- - toğ-	шӗвӗ - suyuq хĕвел - quyaş(/küńeş)
k				кун - kün кӗмӗл - kümüş вӑкӑр - öküz - üker/ükür кам - kim/käm каҫар- - keçir- кӗҫӗн - kiçi кӑмӑл - köŋül кур- - kör- кӑкӑр - kökrek/köküz ҫӑк - çök кӑ̥ш - kīş канаш - keŋeş тӳшек - töşäk кӳршӗ - körşi	шӑкӑл - sögel/sigil/sögül	ҫук - yoq укҫа - aqça кашӑк - qaşıq
x				хӑрпӑх - kirpik хĕвел - (quyaş/)küńeş		хырӑм - qarın хӑмӑр - qoŋur хурӑн - qadıŋ хывӑх - qavıq хӗл - qış хытӑ - qatığ хӑлха - qulğaq хӗҫ - qılıç хӑҫан - qaçan хӑлӑх - qıl хып- - qap- хупӑ - qabıq тух- - çıq хирӗш - qarşı хĕвел - quyaş(/küńeş)	сухан - soğan хӑлха - qulğaq?
y	see below		see below			see below		see below

k/q front/back

	kF	qB
kF	кӗмӗл - kümüş кӗҫӗн - kiçi тӳшек - töşäk кӳршӗ - körşi кил- - kel- кӳлӗ/кӳлл- - kȫl
kB	вӑкӑр - öküz - üker/ükür кам - kim/käm каҫар- - keçir- кӑмӑл - köŋül кур- - kör- кӑкӑр - kökrek/köküz ҫӑк- - çök- кӑ̥ш - kīş канаш - keŋeş кун - kün кас - kes куҫ- - köç- кӑвак - kȫk	ҫук - yoq укҫа - aqça кашӑк - qaşıq
xF	хĕвел - (quyaş/)küńeş ← *kün-yaş	хӗл - qış хӗҫ - qılıç хирӗш - qarşı хĕвел - quyaş(/küńeş) ← *kün-yaş хӗрӗх - qırq хӗр - qız хӗсӗр - qısır
xB	хӑрпӑх - kirpik	хырӑм - qarın хӑмӑр - qoŋur хурӑн - qadıŋ хывӑх - qavıq хытӑ - qatığ хӑлха - qulğaq хӑҫан - qaçan хӑлӑх - qıl хып- - qap- хупӑ - qabıq тух- - çıq- йӑх - uq

nasals

	m	n	ŋ
m	кӗмӗл - kümüş вилем - ölüm вӑрман - orman юман - emen кам - kim/käm ҫимӗҫ - yemiş ҫӑмӑл - yumşaq тымар - tamır ҫумӑр - yamğır ӑмӑр - omuz	тӳрӗм - tözün вӑрӑм - uzun тӗтӗм - tütün хырӑм - qarın ҫӑм - yün	кӑмӑл - köŋül хӑмӑр - qoŋur шӑ̥мӑ̥ - süŋek ← *siŋök миме - meŋi/miŋe тӑм - toŋ
n	пӳрне - barmaq	вӗрен- - ögrän вырӑн - orun вӑрман - orman юман - emen юн - qān вунӑ - ōn кун - kün ыран - yarın	тарӑн - tereŋ хурӑн - qadıŋ янӑра- - yaŋıra- йӑрана - üzäŋü канаш - keŋeş ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi чӗрне - tırŋaq ҫӗн - yeŋ ана - ēŋek ӑн - āŋ

Rules:

• *nasal → Chuvash /m/ / V[rd] _
• */ŋ/ → Chuvash /n/

Problem for rules:

• хырӑм (Tungusic correspondent has /m/, perhaps a left-over of something in really early Turkic??)
• миме (possibly due to initial м)
• вырӑн (possibly a late borrowing from Volga Kypchak, or possibly previous vowel wasn't originally round)
• пӳрне (supposedly *ŋ ?)
• вунӑ corresponds to Volga Bolgar wān (cf. Rona-Tas), where a→u hadn't taken place yet.

y

	0	0/y	y	q	g/k?
0			ыран - yarın/yārın ӗнчӗ - yinçü
y	йӗкӗр - ikiz/ekiz - ikere юх- - aq- юман - emen юс - as йӑрана - üzäŋü - düröge? йывӑр - ağır йытӑ - ıt юр - üz йӳҫе - açığ ял - ēl/il(?) йӑр- - ı̄d- йӑх - uq йӗр - īz ят - āt	йывӑҫ - ağaç/yığaç юрӑ - (y)ır пыйтă - bi(y)t	уйӑх - ай уйрӑн - айран туя - tayaq	юр - qār - qira-ğu юн - qān юл- - qāl- юмӑҫ - qam йӗнӗ - qın	паян - *bu kün
ś	ҫӑвар - ağız		ҫинҫе - yinçkä ҫиҫ- - yaş- ҫимӗҫ - yemiş ҫук - yoq ҫӑмӑл - yumşaq ҫумӑр - yamğır ҫичӗ - yeti ҫур - yaz ҫӗр - yer ҫӗр - yüz ҫӗрӗ - yüzük ҫур- - yar- ҫуран - yadaq ҫул - yıl ҫул - yaş ҫул - yaş- ҫул - yal ҫул - yol ҫуль - yaş ҫӑлтӑр - yultuz ҫил - yel ҫыр - yār ҫӗн - yeŋ	ҫунат - qanat
ç	—	—	чӗре - yüräk
v	тӑвӑр - tu:z (...)		шӗвӗ - suyuq хĕвел - quyaş(/küńeş)

vowels

All vowels

Ch / OT	o	ö	u	ü	a	i/ı	e/ä
ı	ывӑл - oğ(u)l пыр - boğ(u)z		тыт- - tut- ыйхă - *udı-qı шыв - sub		хырӑм - qarın йывӑҫ - ağaç/jığaç йывӑр - ağır тымар - tamır - tamir сывӑ - sağ - sayin хывӑх - qavıq пыр- - bar- хып- - qap-¹ ыран - yarın ыр- - ār-/arı- ҫыр - yār сыр- - sarı- тырӑ - tarığ - tariya - dara хытӑ(?) - qatığ хыпар - χabar ылтӑн - altun ыйт - ayt- ҫыр- - yaz- - jiru- - iir пыл - bal	пыйтă - bi(y)t йывӑҫ - ağaç/jığaç йытӑ - ıt
i	сивĕ - soğıq	пирĕ - börü			ҫиҫ- - yaş- ил- - al-	ҫинҫе - yinçkä чик- - tik	ҫичӗ - yeti ҫил - yel илт- - eşit- пилӗк - bēş ҫи- - yē- пилӗк - bēl ҫилке - yēl - del ир - *ez кил- - kel-
a		атӑ - ötük	пару - buzağu - birağu	йӑрана - üzäŋü - düröge	ҫуран - yadaq сухан - soğan ура - adaq хӑлха - qulğaq туя - tayaq	тымар - tamır ыран - yarın/yārın	юман - emen (himen?) алӑ - äl(ig?) - halaqan/hali'an? аҫа - äçä алӑк - ēşik таврӑн- - tägzin- кас- - kes- ар - ēr - ere
e					пӳрне - barmaq чӗрне - tırŋaq хĕвел - quyaş(/küńeş)	пӗвер - bağır йӳҫе - açığ	тӳшек - töşäk ҫинҫе - yinçkä чӗре - yüräk вӗрен- - ögrän кившен - köle хĕвел - (quyaş/)küńeş
o/ə	шӑн- - toŋ- хӑмӑр - qoŋur ӑмӑр - omuz тӑв- - toğ- тӑпра - topraq	тӑк- - tök- шӑл - söl кӑкӑр - kögüz шӑкӑл - sögel/sigil/sögül кӑмӑл - köŋül ҫӑк - çök	ҫӑмӑл - yumşaq ҫӑлтӑр - yultuz хӑлха - qulaq ҫӑмӑл - yumuş пӑр- - bur- хӑмӑр - qoŋur ылтӑн - altun ӑмӑр - omuz йӑх - uq	тӑтӑм - tütün йӑрана - üzäŋü - düröge атӑ - ötük кӑкӑр - kögüz ҫӑк - yük кӑмӑл - köŋül шӑ̥мӑ̥ - süŋek		хырӑм - qarın йывӑр - ağır хывӑх - qavıq ҫумӑр - yamğır шӑл - tiş шурӑ - sārığ - sira алӑк - ēşik хӑлӑх - qıl таврӑн- - tägzin- хупӑ - qabıq кӑ̥ш - kīş	шӑ̥мӑ̥ - süŋek
ö/ɘ			сӗлӗ - sulı тӗл - tuş шӗвӗ - suyuq хĕвел - quyaş(/küńeş)	ҫӗрӗ - yüzük чӗре - yüräk ҫӗр - yüz ӗнчӗ - yinçü кӗмӗл - kümüş хĕвел - (quyaş/)küńeş	пӗвер - bağır	ҫичӗ - yeti ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi хӗл - qış пӗр - bir/bīr чĕлхе - til йӗнӗ - qın сӗлӗ - sulı чӗрне - tırŋaq пӗлтӗр - bıltır йӗр - īz	ҫӗр - yer ҫӗнӗ - yaŋı/yäŋi ҫӗн - yeŋ
u/o	сухан - soğan ҫул - yol утӑ - ot тупӑ - top тусан - toz ҫук - yoq пул- - bol-	куҫ - köz кур- - kör- куҫ - köç		юр - üz кун - kün	юр - qār - qira-ğu юн - qān юл- - qāl- юх- - aq- юмӑҫ - qam юс - as уйӑх - ай уйрӑн - айран ҫумӑр - yamğır ҫур - yaz ҫур- - yar- ҫул - yaş ҫул - yaş- ҫул - yal ҫуль - yaş ҫуран - yadaq шурӑ - sārığ - sira уҫ- - aç- туя - tayaq ура - adaq хупӑ - qabıq¹	ҫул - yıl - jil	юман - emen/(himen?)
ü	пӳ - bod	тӳшек - töşäk кӳршӗ - körşi тӳрӗм - tözün кӳлӗ/кӳлл- - kȫl		тӳре - tüz	ҫӳҫ - saç йӳҫе - açığ пӳрне - barmaq		ӳт - et
vu	вунӑ - ōn вутӑ - otun
vo/və	вӑрман - orman вӑтӑр - otuz вӑран - *od(ğ)an вӑл - ol вӑйӑ - oyun вӑрӑ-н- - odu-n-	вӑкӑр - öküz - üker/ükür	вӑрӑм - uzun вӑрҫӑ - uruş
vö/vɘ		вӗрен- - ögrän вӗҫӗ - öç	вӗҫ - uç
vi/iv/vy	вырӑн - orun вырнаҫ- - ornaş-	вил- - öl- вилем - ölüm кившен - köle вит- - öt-		виҫ - üç	выҫӑ - аç
va/av			ҫав - şu	ваш- - üşi-
ve

I/A

Ch / OT	a	ā	ı
a
ı	ҫы'рлӑх - jarlıq	ҫыр - jār (sah. sı̄r)

Potential correspondences ?

• юс stoat - kiş sable/stoat
• кӑҫ sable - kiş sable/stoat