Difference between revisions of "Turkic sound changes"
Firespeaker (talk | contribs) (→Multiple words, similar origin?) |
Firespeaker (talk | contribs) (→Multiple words, similar origin?) |
||
Line 810: | Line 810: | ||
** Kyrgyz '''döŋgölök''' (''wheel''), '''tegerek''' (''round/circular''), '''toğoloq''' (''round/spherical'') | ** Kyrgyz '''döŋgölök''' (''wheel''), '''tegerek''' (''round/circular''), '''toğoloq''' (''round/spherical'') | ||
** Uzbek '''do'ngalak''' (''wheel''), '''to'garak''' (''round/circular''), '''dumaloq/yumaloq''' (''round/spherical'') | ** Uzbek '''do'ngalak''' (''wheel''), '''to'garak''' (''round/circular''), '''dumaloq/yumaloq''' (''round/spherical'') | ||
+ | |||
+ | * "new/anew/again/and" - [[Turkic words for new and again]] | ||
=== Epenthetic vowels === | === Epenthetic vowels === |
Revision as of 21:28, 21 January 2018
The orthography used to represent Turkic languages on this page is a phonemic system based on Turkish orthography. |
Also see Turkic Sonority Constraints#Words that changed due to sonority
Contents
- 1 proto-Altaic to pre-proto-Turkic:
- 2 pre-proto-Turkic to proto-Turkic:
- 3 proto-Turkic to Sakha
- 4 Old Turkic phonology
- 5 General Persian Phonology
- 6 proto-Turkic to proto-Kypchak:
- 7 proto-Kypchak to Kazakh:
- 8 Kazakh phonology
- 9 proto-Kypchak to Kyrgyz:
- 10 Kyrgyz phonology
- 11 Scratch
- 11.1 /m/ vs. /b/ vs. /p/
- 11.2 /l/ vs /n/ vs /r/
- 11.3 /s/ and /t/ to /ç/
- 11.4 Syllable codas
- 11.5 Metathesis
- 11.6 ı / jı discrepancy
- 11.7 Arabic words with w-
- 11.8 ë
- 11.9 ŋ/ng/nk/etc
- 11.10 d/t
- 11.11 Multiple words, similar origin?
- 11.12 Epenthetic vowels
- 11.13 K/G
- 11.14 I/E
- 11.15 Other Stuff
- 11.16 Fate of word-final lenis series
proto-Altaic to pre-proto-Turkic:
- ʒ, dʒ, d?, n? > j / #_ (?)
pre-proto-Turkic to proto-Turkic:
- no n, m, ŋ, l, r, z, š / #_
- p > ɸ > h / #_
- lenis/fortis merger
- g > k
- d > t
- sʲ → š / #_
- rʲ → z
- nʲ → nʲ
- j, dʲ, nʲ → j / #_
proto-Turkic to Sakha
The vowel stuff below is pulled from Saha Türk dili. But also see this article by Greg Anderson, which seems pretty thorough, and accurate for the most part. Vowels:
- aa > aa (qaan > xaan "khan", aaç > aas "open", taaş > taas "stone")
- ėė / ee > ie (kėėçe > kiehe "night", keep > kiep "kip, şekil", bėėr- > bier- "give", yėė- > sie- "eat", yėėl > siel "rüzgâr")
- ıı > ıı (ııð > ııt, tııð > tııt- kıız > qııs, qıın > kıın)
- ii > ii (biir > biir, tiiş > tiis, kiir- > kiir- "enter", iil > iil)
- oo > uo (bool- > buol- "be", yool > suol "road", yook > suox "not", oon > uon "ten")
- öö > üö (söök- > üöx- "swear", öögren- > üören- "learn", köök > küök "sky", töört > tüört "four")
- uu > uu (suun- > uun- "sunmak", uur- > uur- "vurmak", buuz > buus (muus) "ice", suub > uu "water")
- üü > üü (küüð- > küüt- "wait", süüt > üüt "milk", küüç > küüs "strength", yüüz > süüs "100")
- ağ / ab > ıa (tağ > tıa "forest", yağ > sıa, ağrığ > ıarıı "ağrı", yaðağ > satı "yayan")
- ağı > ıa (bağır > bıar, sağız > ıas)
- ağu > uo (ağuz > uosax "fresh milk", ağız > uos "lip")
- oğ / ob > uo (toburğaq > tuorax "toprak", oğul > uol "son", boğuz > buos "boğaz")
- uğ / ub > uu (uruğ > uruu "nesil, soy", sub > uu "water")
- iğ > ıı [> ii] (sarığ > arıı "fat", ağrığ > ıarıı, qıðığ > kıtıı "kıyı", kığ > kıı > kii "pislik, gübre")
- eg > ie (tegir- > tier "çevirmek, döndürmek", yegen > sien "yeğen")
- eg > ii / iy (beg > bii, teg- > tiy- "touch")
- ög > öö (tögen > tüön "döven")
- üg > üü (yügen > ügün > üün "dizgin", tüg > tüü (tüy), külüg > külüü "famous")
- ig > ii (elig > ilii "hand", tirilig > tirlig > tillii "living", sigik (<sigdik)> iik "sidik")
Consonant stuff:
- j > s (jeti > sette "seven", jool > suol "road")
- intervocalic s > t (-si, -sı, -su, sü > -te, -ta, -to, -tö (3rd sg. possessive suffix))
- word-initial s > Ø (saal > aal "raft", sen > en "you")
- non-intervocalic z, ʃ > s (kıız > qııs "girl", kaaʃ > xaas "eyebrow")
- intervocalic z, ʃ > h (kiʃi > kihi "person", uzun > uhun "long")
- intervocalic d > t (adak > ataq "foot", "kadıŋ > xatıŋ "birch")
Old Turkic phonology
Old Turkic has nine vowel qualities—a /a/, e /æ/, ė /e/, i /i/, ï /ɯ/, o /o/, ö /ø/, u /u/, ü /y/—distinct only in the first syllable of a word, collapsed into four classes elsewhere—a, e, ï, i.
The consonantal system distinguishes between unvoiced, voiced (with fricative variants) and nasal:
- labial: p, v (β), m;
- dental: t, d (δ), n;
- palatal: č, y, ń;
- velar: k (q, χ), g (γ), ŋ;
- sibilant: s, š, z;
- liquid: r, l.
General Persian Phonology
This should be here too, since early Kypchak saw the beginnings of heavy borrowings
proto-Turkic to proto-Kypchak:
- V̆ > ∅
- h > ∅ / #_
- nʲ > j
- b > m / #_…n
- G > K / _#
- d > t / _#
- d > t / #_ (kind of, since most later borrowings did this, but later ones from Mongolic, esp. in Kazakh; proto-Tc didn't have #d)
- V > [-rd] / []σ_
- b > v / V _
- v > w
- gm > mg
- rg > rg
- rd > dr (sometimes? just Kazakh?)
- Vg/b/d changes:
- aG > aw
- ɯG > ɯw
- iG > iw
- oG > uw
- eb/æb > ew
- ub > uw
- øg > øj
- ød > øj
- (d > ð > j / V_)
- (g > w / V _)
- ew > (øj >) yj
- æ > e (more æ added by Persian loans)
- s > tʃ / _Vtʃ
- a > æ / _ X V[-back]
- f > w / V _
- f > p
- ŋ > g / σ[_
s_ç → ç_ç
- seç- → çeç-
- sıç- → çıç-
- saç → çaç
proto-Kypchak to Kazakh:
- ʃ > s
- tʃ > ʃ
- j > dʒ / #_ (not Qara Nogay)
- dʒ > ʒ (not Qara Nogay or Central Nogay)
- ɯw > ɯ / _# (not when morpheme boundary between; i.e., never with -(u)w)
Btn69H <a href="http://xqjzlgoyfkjv.com/">xqjzlgoyfkjv</a>, [url=http://qkvwdljfhjcz.com/]qkvwdljfhjcz[/url], [link=http://ouqfadjtnnju.com/]ouqfadjtnnju[/link], http://ixogiifikbkz.com/
Kazakh phonology
Bilabial | Labio- dental |
Dental/ Alveolar |
Post- alveolar |
Palatal | Velar/ Uvular |
Glottal | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Plosives | p | b | t | d | k | ɡ | ||||||||
Nasals | m | n | ŋ | |||||||||||
Fricatives | (f) | (v) | s | z | ʃ | ʒ | (ɕ) | (x) | h | |||||
Affricates | (ʨ) | |||||||||||||
Tap | ɾ | |||||||||||||
Approximant | w | j | ||||||||||||
Lateral approximants |
l |
Front | Back | |||
---|---|---|---|---|
Unrounded | Rounded | Unrounded | Rounded | |
High | ɪ | ʉ | ə | ʊ |
Diphthongal | i̯ɪ | u̯ʉ | u̯ʊ | |
Low | æ | ɑ |
proto-Kypchak to Kyrgyz:
- jI > I (sometimes?)
- b > m / V_V (sometimes?)
- resulting in long vowels
- ɯw/uw > uː
- iw/yw > yː
- aw > oː
- ew, æw > øː
- G > ∅ / V_V
- affecting mostly persian borrowings
- æ > Aː
- Vh > Vː
- h > ∅
- ʕ > ∅
- j > dʒ / #_
- x > q
- nj > jn
- ∅ > U / #_{l,r}
- eg > ig
- key > kiy
Kyrgyz phonology
Vowels
front | central1 | back | |||
---|---|---|---|---|---|
unrounded | rounded | unrounded | rounded | ||
Close | и [i] | ү [y] | ы [ɯ] | у [u] ю [ju] | |
mid | э [e] е [je] | ө [ø] | о [o] ё [jo] | ||
open | а [ɑ] я [jɑ] |
Consonants
Kirghiz consonant phonemes:
Bilabial | Dental/ alveolar |
Post- alveolar |
Palatal | Velar/ uvular | |
---|---|---|---|---|---|
plosive | п б [p] [b] |
т д [t] [d] |
к г [k]/[q] [g]/[ʁ] | ||
nasal | м [m] |
н [n] |
ң [ŋ] | ||
trill | р [r] |
||||
fricative | (ф) (в) ([f]) ([v]) |
с з [s] [z] |
ш [ʃ] |
х [χ] | |
affricate | ч ж [t͡ʃ] [d͡ʒ] |
||||
approximant | л [l] |
й [j] |
Scratch
/m/ vs. /b/ vs. /p/
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Uyghur | Tuvan | Sakha | Chuvash | Halaj |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
before, ago | murun | burın | burun | — | burun | |||||
nose | murun | murın | burun | burun | burungaar | мурун | ||||
pistachio | miste | piste | pista | fıstık | ||||||
knife | bıçaq | pışaq | pichoq | bıçak | bižek | bıhax | ||||
cook/boil/ripen | bış(ır)- | pis(ir)- | pish- | piş- | piş- | |||||
ice | muz | muz | muz | boz | buz | muz | muz | buus/muus | pъʷr | |
grey | boz | boz | bo'z | büz | boz | boz/bos | ||||
pepper | murç | burış | murch | — | ||||||
corner | burç | burış | burch | муннук | ||||||
moustache | murut | murt | murt | (murt) | — | burut | бытык | |||
1000 | miŋ | mıŋ | ming | meŋ | bin | miŋ | muŋ | muŋ | pin | |
neck | moyun | moyın | bo'yin | muyın | boyun | boyun | moyun | моонњу | mъj | būun |
height/shore/self/body | boy | boy | bo'y | boy | boy | bot/bod- | pü | bod | ||
syllable, joint | muun | buwın | bo'g'in | boğum (node) | ||||||
tower | munara/burana | munara | minora | minare | ||||||
screw | bura | bura | bura | bur- | ||||||
brave | märt | mard | mert | |||||||
cat | mışıq | mısıq | mushuk | pesi | pişik | |||||
a musical instrument | qomuz | qobız | qo'biz | xomuz | qomus/qamıs | |||||
holiday | mayram | mayram | bayram | bayram | bayram | |||||
tabacco/cigarette | tameki | temeki | taakpy | табах | ||||||
grandchild | nebere | nemere | evara | сиэн | ||||||
cotton | paxta | maqta | paxta | |||||||
fly | çımın | şıbın | chivin | çeben | cibin | çivin | сарсырҕа | |||
soap | samın | sabın | sovun | saman | ||||||
straw, thorn | saman/samal | saban | somon | saman | saman | savaŋ | šъʷma | sabana | ||
bowl/plate | tabaq | tabaq | tovoq | tavak | ||||||
food, throat | tamaq | tamaq/tağam | tomoq | |||||||
rag | çüpürök | şüperek/şüberek | ||||||||
grammatical stuff | ||||||||||
I | men | men | men | män | ben | män | мин | |||
this | bu(l) | bul | bu | bu | bu | бу | ||||
at this, here | mında | — | манна | |||||||
Q | -BI | MA | mi | -mI | mI | -mu | ||||
NEG | -BA | -MA | -ma | -mA | -mA | -mA |
/l/ vs /n/ vs /r/
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Russian |
---|---|---|---|---|---|---|
duty | mildet | mindet | ||||
illness | ildet | indet | illat | illet | ||
shirt | köynök | köylek | ko'ylak | gömlek | ||
wall | dubal | duwal | devor(/devol) | duvar | ||
level | deŋgeel | deŋgey | ||||
snow leopard | ilbirs | — | ilvirs | irbis | ||
genealogy | şanjıra? | şejire | shajara |
/s/ and /t/ to /ç/
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish |
---|---|---|---|---|---|
mouse | çıçqan | tışqan | sichqon | sıçan | |
hair | çaç | şaş / şäş | soch | çäç | saç |
barber | çaç taraç | şaş taraz | sartarosh | tıraş |
Syllable codas
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Uyghur |
---|---|---|---|---|---|---|
-CC | ||||||
drunk (P) | mas | mas | mast | mest | ||
friend (P) | dos | dos | do'st | dus/dust- | dost | dos()t |
-rC | ||||||
pepper | murç | burış | murch | — | ||
corner | burç | burış | ||||
property, domain | mülk | mülik | mulk | |||
forty | qırq | qırıq | qirq | kırk | ||
freedom/will | erk | erik | erk | |||
Turk | türk | türik | turk | türk | ||
Turkic | türki | |||||
sign(ificance)/authority | barq | |||||
screaming | barq | |||||
explosion/lightning (A) | barq | |||||
backwards | ters | teris | ters | ters | ||
big cat (P) | bars | barıs | bars | |||
hot-tempered/touchy | qırs | qırıs(…) | ||||
back | art | art | ||||
four | tört | tört | to'rt | dürt | dört | |
~homeland | jurt | yurt | yurt | |||
old | qart | qart | qart(ay/ang) | |||
salty cheese balls | qurut | qurut | qurut | |||
worm | qurt | qurt | ||||
outside | sırt | sırt | ||||
brittle | mort | mort | mo'rt | |||
pear | almurut | almurt | ||||
-NC | ||||||
square | ayant | |||||
sugar (P) | qant | qant | qand | |||
attention | qunt | |||||
eagerness/resolve/zeal (A) | qunt | |||||
treasure | kenç | keniş | ||||
young | genç | |||||
crush, grind, pound | janç- | janış(ta)- | yanch- | |||
fame | daŋq | daŋq | dong | |||
peace/quiet | tınç | tınış | tinch | |||
gender | jınıs | jınıs | jins | |||
-lC | ||||||
giant/hero | alp | alıp | alp | |||
false (A) | qalp | qalt??? | qalb | kalp | ||
heart/soul | qalb | kalp | ||||
shape/form/position/pattern/? (A) | qalıp | qalıp, qalp- | qolib | |||
people (A) | qalq | xalıq | xalq | halk | ||
onomatopœia of tears? | melt | |||||
qalt | ||||||
a quick/sudden movement | jalt | jalt | yalt | |||
?lose | joğot- | joğalt- | yo'qot- | yuğalt- | yoqat- | |
key | (kilit) | kilt | kalit | kilit | ||
nation | ulut | ult | ulus | |||
cloud | bulut | bult | bulut | |||
other | ||||||
younger sister | siŋdi | siŋli | singil | siŋil/siŋli- | siŋil/siŋli- | |
brown/dark | qoŋur | qoŋır | qo'ng'ir/gungurt |
Metathesis
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Uyghur | Tuvan | Sakha | Halaj | Chuvash |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
lung | öpkö | ökpe | o'pka | üpkä | öfke | öpkä | ökpe | hikkä | öpke/üpke | |
freckle | sepkil | sekpil | sepkil/sepkül | sipkel | sivil | säpkä/säpkü/säpgün | sekpil | ebir | ||
cover/gate/door | qapqa(q) | qaqpa(q) | qopeqoq/qopqe | qap(q)aq/qobuğ | qapqa(q) | kapak | qaqpaq | xappax | xobъ | |
tabacco/cigarette | tameki | temeki | taakpy | |||||||
river | dayra | darıya | daryo | |||||||
world | düynö | düniye | dunyo | |||||||
rain | jamğır | jaŋbır | yomg'ir | yaŋğır | yağmur | yamğur/yaŋmur | samıır | śomъr | ||
hard work | emgek | eŋbek | emgak | emek | ||||||
brand(→sign(→letter)) | tamğa | taŋba | tamg'a | |||||||
spin, turn around | aylan- | aynal- | aylan- |
- Kg. жалаңаяк ~ жыңайлак
- Kz. ağılşın - English
- Tr. keçi - cf. eçki
- Kz. mağan/sağan/oğan/soğan/osığan/etc.
- Kg. ajıdaar, Kz. ajdaha, aydahar < ajdar-hā (?)
ı / jı discrepancy
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Uyghur | Tuvan | Sakha | Halaj | Chuvash | Old Turkic | Karakhanid |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
song | ır (jır) | jır | jir | jır (ır) | jır (ır) | ır | ırıa | ır | ır/jır | |||
cry | ıyla- | jıla- | yig'la- | yıla- | ağla- | ağla- | ı(j)ıla- | ığla- | ığla-/yığla- | |||
tree/wood | jığaç | ağaş | yog'och | ağaç | yağaç | ɨ̃jaš | hağaç | jɨvъś | ığaç | yığaç | ||
swift | ıldam | jıldam | ildam, ildam-jildam |
Arabic words with w-
Arabic word | gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
vazir | vezir | ubazir | ||||
vaqt? | time | (u)waqıt | waqıt | vaqt | vaqıt | vakit |
waTan | homeland | ootan | otan | vatan | vatan | vatan |
representative | ökül | ökil | vakil | väkil | vekil | |
occurrence | oquya | oqıyğa | voqea | vaqıyğa | vuku(at) ? |
ë
- Kyrgyz butaq ‘branch’, Tuvan bùduq ‘twig’
- -I, Sakha -A
- aşıq/oşaq ??
- Kazakh a~ɯ problem
ŋ/ng/nk/etc
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek |
---|---|---|---|
wheel | döŋgelek | döŋgelek/doŋğalaq | do'ngalak |
round (circular), circle (n./adj.) | tegerek | döŋgelek | to'garak |
round (spherical) | toğoloq | domalaq | dumaloq/yumaloq |
something | bir deme | bir-deme | |
nothing | eç teke | eşteŋe | |
older brother's wife | jeŋe/jeŋeʃe | jeŋge/jeŋeşe | |
shadow | kölökö | köleŋke | ko'lanka |
bell | qoŋğuroo | qoŋıraw | qo'ng'iroq |
fan | jelpiŋgiç/jelpigiç | jelpigiş | yelpig'ich |
woodpecker | toŋquldaq | toqıldaq |
d/t
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek |
---|---|---|---|
voice | dobuş? | dawıs | |
sound | dabış? | dabıs? | tovush/dovush? |
sound (ling) | tıbış | dıbıs | |
wheel | döŋgölök | döŋgelek/doŋğalaq | do'ngalak |
round (circular), circle (n./adj.) | tegerek | döŋgelek | to'garak |
round (spherical) | toğoloq | domalaq | dumaloq/yumaloq |
field | taala | dala | dala/tola (dial.) |
moreover | dağı | tağı |
Multiple words, similar origin?
- "sound/voice"
- Kyrgyz dobuş (voice?), dabış (sound), tıbış (language sound)
- Kazakh dawıs (voice), dabıs (same?), dıbıs (language sound)
- Uzbek tovush/dovush (sound/voice)
- "wheel/round/cirlce" - Turkic words for round and high things
- Kazakh döŋgelek (wheel, round/circular), doŋğalaq (wheel, dial.), domalaq (round/spherical)
- Kyrgyz döŋgölök (wheel), tegerek (round/circular), toğoloq (round/spherical)
- Uzbek do'ngalak (wheel), to'garak (round/circular), dumaloq/yumaloq (round/spherical)
- "new/anew/again/and" - Turkic words for new and again
Epenthetic vowels
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Tatar | Turkish | Uyghur | Tuvan | Sakha | Chuvash | Halaj |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
bridge | köpürö | köpir | ko'prik | |||||||
chest | kökürök | kökirek | ko'krak | |||||||
neighbour | qoşuna | qo'shni |
K/G
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Tatar | Uzbek |
---|---|---|---|---|
hammer | balqa | balğa | bolg'a | |
currant | qarağat | qaraqat | qorag'at | |
blackberry | büldürkön | büldirgen |
I/E
gloss | Kyrgyz | Kazakh | Tatar | Uzbek |
---|---|---|---|---|
mill | tegirmen | tiyirmen | tegermän | tegirmon |
name (arabic?) | ısım | esim | ism | |
rarely | seerek | siyrek | siyrak | |
later | kiyin | keyin | keyin | |
mare | bee | biye | biya | |
baby | aldey | äldiy | ||
some | kee | key | ||
jaw | eek | iyek | ||
toddler | nariste | närestey | ||
story | aŋgeme | äŋgime | ||
shoulder | iyin | iyin | egin | |
crop/grain | egin | egin | ekin |
Other Stuff
- илбирс / ирбис
- ұқсас / окшош
- сөйле- / сүйлө-
- бидай / буудай
- ұлу / үлүл
- жиек / жээк // жиен / жээн
- жырғау / жыргал
Fate of word-final lenis series
i | ü | e | ö | a | o | ı | u | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
b | *eb ‘house’ | *sub ‘water’ | |||||||
*tebe ‘camel’ | |||||||||
d | *ed(-gü) ‘good’ | *bod ‘stature’ | *qud- ‘pour’ | ||||||
*adaq ‘foot’ | *boda- ‘paint’ | ||||||||
g | *tāğ ‘mountain’ | -lIğ | *būg ‘steam’ | ||||||
*ögür ‘herd’ *ögey ‘unrelated’ |
*bağır ‘liver’ | *soğul- ‘dry off’ oğul ‘son’ soğıq ‘cold’ |
*suğur ‘marmot’ | ||||||
Kyrgyz | b | üy | sū | ||||||
tȫ | |||||||||
d | iygi | boy | quy- | ||||||
ayaq | boyo- | ||||||||
g | tō | -lŪ | bū | ||||||
üyür ögöy |
bōr | sōl-/ūl/sūq | sūr | ||||||
Altay | b | üy | sū | ||||||
tȫ | |||||||||
d | boy | ||||||||
poyo- | |||||||||
g | -lU | tū | |||||||
ǖr öy |
sōl-/sōq | ||||||||
Kazakh | b | üy | suw | ||||||
tüye | |||||||||
d | iygi | boy | quy- | ||||||
ayaq | boya- | ||||||||
g | taw | -lI | buw | ||||||
üyir ögey |
bawır | suwal-/ul/suwıq | suwır | ||||||
Chuvash | b | av- | şıv | ||||||
təʷve | səʷvəʷr | ||||||||
d | pü | xıv- | |||||||
ura | pəʷve- | ||||||||
g | tu | pəʷv | |||||||
pəʷver | sıval-//sive | ||||||||
Uyghur | b | öy | su | ||||||
tögä | |||||||||
d | boy | quy- | |||||||
ayaq | boya- | ||||||||
g | tağ | -liq | buğ | ||||||
beğir | soğaq | ||||||||
Uzbek | b | uy | suv | ||||||
tuya | |||||||||
d | boy | quy- | |||||||
åyåq | boya- | ||||||||
g | tåğ | -liq | buğ | ||||||
uyur ogey |
såvuq | suğur | |||||||
Turkmen | b | öy | suv | ||||||
düye | |||||||||
d | eygi | boy | ğuy- | ||||||
boya- | |||||||||
g | dāğ | būğ | |||||||
(ȫr-) ögey/övey |
sovuq | ||||||||
Sakha | b | ū | |||||||
taba | |||||||||
d | ütüö | kut- | |||||||
atax | butuy- | ||||||||
g | tıa | ||||||||
üör (egian) |
bıar | uol-/ | |||||||
Tuvan | b | ög | suğ | ||||||
teve | |||||||||
d | eki | bot | |||||||
adaq | budu- | ||||||||
g | dağ | ||||||||
ȫr | bār | sōl-/sōk | |||||||
Khakas | b | ib | suğ | ||||||
tibe | |||||||||
d | pos | xus- | |||||||
azax | |||||||||
g | tağ | ||||||||
ȫr ȫy |
sōl- | ||||||||
Khalaj | b | häv | suw | ||||||
d | bod | ||||||||
hadaq | boda- | ||||||||
g | tāğ | ||||||||
sovuq | |||||||||
Turkish | b | ev | |||||||
deve | |||||||||
d | iyi | boy | (kuy-) | ||||||
ayak | boya- | ||||||||
g | dā | -lI | |||||||
öyür üvey |
bāır | sōul-/sōuk | |||||||
Salar | b | ||||||||
töje, töüvä, tüvi | |||||||||
d | ī | (boy-) | |||||||
(boya-) | |||||||||
g | |||||||||
bağır | soχ | ||||||||
Shor | b | ||||||||
d | (poz-) | (qus-) | |||||||
g | |||||||||
ȫr ȫy |
sōq | ||||||||
Sary Yugur | b | ||||||||
te, ti | |||||||||
d | poz | quz- | |||||||
g | |||||||||
bağır | soq |