Turkic lenition issues
From FireSpeakerWiki
To sort / unknown
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Fârsî |
---|---|---|---|---|---|---|
older brother | aqa | ağa/ake | ağa/äke | oğa/aka | aka | âghâ |
No lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
bull | buqa | buqa | buqa | buqa | buqa | boğa |
frog | bqqa | baqa | baqa | bağa | ||
collar | yaqa | jaqa | yaqa | yaka (collar, river bank) | ||
near | yaqın | jaqın | jaqın | yaqin | yéqin | yakın |
read | oqı- | oqu- | oqı- | oqi- | oqu- | oku- |
regret | ökün- | ökün- | ökin- | ökin- | ||
male goat | teke | teke | teke | tekä | taka | teke |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
deer | buğu | buğu | buğı | buğu | buğa | |
wood | yığaç | jığaç | ağaş | yoğoç | yağaç | ağaç |
young man | yigit | jigit | jigit | yigit | (y/j)igit | yiğit |
Lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
dove | kökürçkän | kögüçkön | kögerşin | güvercin | ||
ox | öküz | ögüz | ögiz | öküz | ||
crop | ekin | egin | egin | ekin | ekin | |
invite/call | çaqır- | çaqır-/çıqır- | şaqır- | çağır- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
shoulder | egin | iyin | iyin () | egin/egn- | ||
heavy | ağır | oor | awır | oğir | éğir | ağır |
mouth | ağız | ooz | awız | oğiz | éğiz | ağız |
poison | ağu | uu | uw | oğu | ||
enemy | yağı | joo | jaw | yov | ||
rain | jaan | jawın | ||||
magpie | sağızğan | sawızqan | zağizğan | |||
wide | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğon | yoğun; yoğan | yoğun (thick/dense, of substances) |
son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- |
~cousin | yegän | jeen | jiyen | jiyen (nephew) | ||
twenty | yegirmi | jıyırma | jıyırma | yigirma | (y/j)igirme | yirmi |
needle | yignä | iyne | iyne | (y)igna | yingne | iğne |
master | ee | iye | ega? | igä? |
word-final stuff
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
warm | isig/ısığ | ısıq | ıstıq | issiq | issiq | ısı (heat) |
yellow | sarığ | sarı | sarı | sariq | sériq | sarı |
*damage? → soot | kög? | köö | ||||
melody | kög | küü | küy | |||
tribe | uruu | ruw | ||||
seed | uruq | urıq | ||||
older | uluu | ulı | ||||
great | uluq | ulıq | ||||
steam | buu | buw | ||||
water | suu | suw |
Kyrgyz uu/oo/aa
gloss | Old Turkic | Kyrgyz | Altay | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish | Shor | Khakas | Tuvan | Sakha | Chuvash | Mongolic | Manchu |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
heavy | ağır | oor | awır | åğɨr | eğɨr | ağır | aar | aar | aar | ıar | yıvər | |||
hurt | ağrı- (ağru-?) | ooru- | ooru- | awır- | åğrɨ- | ağrɨ- | ağrı- | ağrı- | ağır- CHECK | aarı- (?) | ıarıy- | ıra-t- (?) | ||
mouth | ağız | ooz | oos | awız | åğiz | éğiz | ağız | aas | aas/axs- | aas/aqs- | uos | vårå/urə- | ||
liver | bağır | boor | buur | bawır | båğir | beğir | bağır | paar | paar | baar | bıar | pȯver | ||
enemy | yağı | joo | ju(u) | jaw | yåv | yağı | çaa | çaa | (sıa-?) | ɕu | dayin | dayin | ||
mountain | tāğ | too | tuu | taw | tåğ | tağ | dağ | tağ | tağ | dağ | tıa | tu | ||
healthy | sağ/sāğ | soo | su(u) | saw | såğ | sağ | sağ | sağ | sağ | sıvə | sayin | |||
tie, connection, tied-up thing | bāğ | boo | buu | baw | båğ | bağ | bağ | pağ | pağ | bağ-la | bıa/baa-j | pəjav | ||
calf | buzağu | muzoo | bıza | buzaw | buzåq | mozay | buzağu | pıza | pızo | bızaa | påru | birağu | ||
chicken | taqığu / ?*tağıq | tooq | (taqaa) | tawıq | tåwuq | toxa/toxu | tavuk | tağax | (daʼğaa) | çəxə | takiyan | çoqo | ||
poison | ağu | uu | — | uw | åğu | ağı/oğa (?) | ağu | oo | oo | aa | ıı | |||
wide/thick | yoğan; yoğun | joon | joon | juwan | yȯğån | yoğun; yoğan | yoğun | çoon | çoon | çoon | suon | |||
son | oğul/oğl- | uul | ool/uul(?) | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- | ool | oğıl/ool- (?) | ool | uol | ıvəl | ||
cool down | soğı- (?) | suu- | soo- | |||||||||||
cold | soğıq | suuq | sooq | suwıq | såvuq | soğiq | soğuk | sooq | soox | sook | sivɘ | |||
marmot | soğur | suur | — | suwır | sȯğir/suğur/suvir | såvår | ||||||||
tie up / choke | boğ- | buu- | po(o)-?, bu(u)-? | buw- | bȯğ- | boğ- | boğ- | poğ- | boğ- | buoj- | pəv- | boɣu-/boɣo- | ||
flag | tūğ | tuu | tuw | tuğ | tuğ | |||||||||
water | śub | suu | suu | suw | suv | su | su | suğ | suğ | suğ | uu | şıv | ||
fry | quuru- | quur- | quwır | qåvur- | qoru- | kavur- | qoor- | xoor- | xoor- | qağur- | ||||
knead | yoğur-/yuğur- | juuru- | jura- | juwır- | yuğur-/juğur- | yoğur- (?) | çura- | ɕår- | jiğura- | |||||
steam | bu (*būğ) | buu | buu | buw | buğ | buğ | buğu | påw | ||||||
joint | boğım/boğun | muun | mun(/puun) | buwın | buğin | boğam | boğun/boğum | pun | ||||||
rafter in yurt | uğ | uuq | uwıq | ūğ (?) | oq | huğ (?) | ||||||||
near | yağu-q | juu-q | ju(u)-q | juw-ıq | yåvuq | yavuk | çooq | çugas (?) | ɕıvəx | |||||
millet | tarığ | taruu | (taraan) | tarı | tariq | teriq | darı | (taraa) | tarığ | (taraa) | tırə | tariya | ||
foremilk/colostrum | ağuz(?) | uuz | (uuraq) | uwız | åğiz | oğuz CHECK | oos | aazı | uosax | ırri (< ırɘ ?) | uğuruğ | |||
bear (n.) | adığ | ayuu | ayu | ayıw | ayɨq | eyɨq | ayı | azığ | ||||||
handful | uuç | uuş | uwıs | xåvuç(?) | oç | avuç | ooş | oos | ıvəɕ | |||||
wash (v.) | yu- (?) | juu- | ju-n- | juw- | yuw- | yuw-/yuy- | yu- | çu-n- | çuğ- | çuu- | suu-y- (?) | ɕu- | ||
swan | quğu | quu | quu | quw | quw | quw | koğu/kuğu | quu | xuu | quu | kuba | |||
chase | qov- | quu-/quw-ala- | — | quw- | qaw-/quw- | kov- | xu-/xəw- | |||||||
milk (v) | sağ- | saa- | saa- | saw- | såğ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | ıa- | såv- | sağa- | |
rain (v) | yağ- | jaa- | ja(a)- | jaw- | yåğ- | yağ- | yağ- | çağ- | çağ- | çağ- | — | ɕu- | — | |
rain (n) | yağ-ın (?) | jaa-n | jaa-ş | jaw-ın | yåğ-ın | — | — | — | ||||||
jaw (n) | yaŋaq | jaaq | jaaq | jaq | yånåq, jağ | yaŋaq | yanak | naaq | naaq | çaaq | sıŋaax | — | ||
yellow | sarığ | sarı | sarı | sarɨ(q) | sarı | sarığ | sarığ | sira | ||||||
strong-tasting | açığ | açuu | ||||||||||||
hard | qatığ | qatuu | ||||||||||||
by foot | jöö | jayaw | yayåv | çazağ | ||||||||||
wart | sögöl/**siglö?? | sööl | sööl | süyel | sugal | sögäl | sigil | sööl | sööl | şåklå/şåkål | sögel | soğa | ||
mild(-natured) | yabaş(?) | jooş | joboş | juwas | yåwwåş/yuwåş | yavaş/yuvaş | yavaş | çabas | çaaş | |||||
master | ede/edi | ee | ||||||||||||
mare | beye/biye | bee | ||||||||||||
chin | ēŋ(ek) | eek |