Difference between revisions of "Turkic lenition issues"
From FireSpeakerWiki
Jump to navigationJump to searchFirespeaker (talk | contribs) (→Kyrgyz uu/oo/aa) |
Firespeaker (talk | contribs) (→word-final stuff) |
||
(25 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 20: | Line 20: | ||
|class="lno"| buqa | |class="lno"| buqa | ||
|class="lyes"| boğa | |class="lyes"| boğa | ||
+ | |- | ||
+ | ! frog | ||
+ | | bqqa | ||
+ | |class="lno"| baqa | ||
+ | |class="lno"| baqa | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |class="lyes"| bağa | ||
|- | |- | ||
! collar | ! collar | ||
Line 52: | Line 60: | ||
| | | | ||
| | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! male goat | ||
+ | | teke | ||
+ | |class="lno"| teke | ||
+ | |class="lno"| teke | ||
+ | |class="lno"| tekä | ||
+ | |class="lno"| taka | ||
+ | |class="lno"| teke | ||
|} | |} | ||
Line 249: | Line 265: | ||
! melody | ! melody | ||
| kög || küü || küy || || || | | kög || küü || küy || || || | ||
− | + | |- | |
+ | ! tribe | ||
+ | | || uruu || ruw | ||
+ | |- | ||
+ | ! seed | ||
+ | | || uruq || urıq | ||
+ | |- | ||
+ | ! older | ||
+ | | || uluu || ulı | ||
+ | |- | ||
+ | ! great | ||
+ | | || uluq || ulıq | ||
+ | |- | ||
+ | ! steam | ||
+ | | || buu || buw | ||
+ | |- | ||
+ | ! water | ||
+ | | || suu || suw | ||
|} | |} | ||
− | |||
== Kyrgyz uu/oo/aa == | == Kyrgyz uu/oo/aa == | ||
Line 257: | Line 289: | ||
{|class="wikitable" style="text-align: center"; | {|class="wikitable" style="text-align: center"; | ||
|+ G | |+ G | ||
− | ! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Altay !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu | + | ! gloss !! Old Turkic !! Kyrgyz !! Altay !! Kazakh !! Uzbek !! Uyghur !! Turkish !! Shor !! Khakas !! Tuvan !! Sakha !! Chuvash !! Mongolic !! Manchu |
|- | |- | ||
! heavy | ! heavy | ||
Line 265: | Line 297: | ||
| awır | | awır | ||
| åğɨr | | åğɨr | ||
− | | | + | | eğɨr |
| ağır | | ağır | ||
+ | | aar | ||
| aar | | aar | ||
| aar | | aar | ||
Line 280: | Line 313: | ||
| ağrɨ- | | ağrɨ- | ||
| ağrı- | | ağrı- | ||
− | | ağır- | + | | ağrı- |
+ | | ağır- CHECK | ||
| aarı- (?) | | aarı- (?) | ||
| ıarıy- | | ıarıy- | ||
Line 293: | Line 327: | ||
| éğiz | | éğiz | ||
| ağız | | ağız | ||
+ | | aas | ||
| aas/axs- | | aas/axs- | ||
| aas/aqs- | | aas/aqs- | ||
| uos | | uos | ||
− | | | + | | vårå/urə- |
|- | |- | ||
− | ! | + | ! liver |
− | | | + | | bağır |
− | |class="lyes"| | + | |class="lyes"|boor |
− | | | + | | buur |
− | | | + | | bawır |
− | | | + | | båğir |
− | | | + | | beğir |
− | | | + | | bağır |
− | | | + | | paar |
− | | | + | | paar |
− | | | + | | baar |
− | + | | bıar | |
− | + | | pȯver | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | | | ||
− | | | ||
|- | |- | ||
! enemy | ! enemy | ||
Line 332: | Line 355: | ||
| | | | ||
| yağı | | yağı | ||
+ | | | ||
| çaa | | çaa | ||
| çaa | | çaa | ||
Line 347: | Line 371: | ||
| tağ | | tağ | ||
| dağ | | dağ | ||
+ | | tağ | ||
| tağ | | tağ | ||
| dağ | | dağ | ||
Line 352: | Line 377: | ||
| tu | | tu | ||
|- | |- | ||
− | ! | + | ! healthy |
− | | | + | | sağ/sāğ |
− | |class="lyes"| | + | |class="lyes"| soo |
− | | | + | | su(u) |
− | | | + | | saw |
− | | | + | | såğ |
− | | | + | | sağ |
− | | | + | | sağ |
− | | | + | | sağ |
− | | | + | | sağ |
− | | | + | | |
− | | | + | | |
+ | | sıvə | ||
+ | | sayin | ||
+ | |- | ||
+ | ! tie, connection, tied-up thing | ||
+ | | bāğ | ||
+ | |class="lyes"| boo | ||
+ | | buu | ||
+ | | baw | ||
+ | | båğ | ||
+ | | bağ | ||
+ | | bağ | ||
+ | | pağ | ||
+ | | pağ | ||
+ | | bağ-la | ||
+ | | bıa/baa-j | ||
+ | | pəjav | ||
+ | | | ||
|- | |- | ||
! calf | ! calf | ||
Line 373: | Line 415: | ||
| mozay | | mozay | ||
| buzağu | | buzağu | ||
+ | | pıza | ||
| pızo | | pızo | ||
| bızaa | | bızaa | ||
Line 387: | Line 430: | ||
| toxa/toxu | | toxa/toxu | ||
| tavuk | | tavuk | ||
+ | | | ||
| tağax | | tağax | ||
| (daʼğaa) | | (daʼğaa) | ||
Line 402: | Line 446: | ||
| ağı/oğa (?) | | ağı/oğa (?) | ||
| ağu | | ağu | ||
+ | | oo | ||
| oo | | oo | ||
| aa | | aa | ||
| ıı | | ıı | ||
| | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! wide/thick | ||
+ | | yoğan; yoğun | ||
+ | |class="lyes"| joon | ||
+ | | joon | ||
+ | | juwan | ||
+ | | yȯğån | ||
+ | | yoğun; yoğan | ||
+ | | yoğun | ||
+ | | çoon | ||
+ | | çoon | ||
+ | | çoon | ||
+ | | suon | ||
+ | | | ||
|- | |- | ||
! son | ! son | ||
Line 415: | Line 474: | ||
| oğul/oğl-; oğal/oğl- | | oğul/oğl-; oğal/oğl- | ||
| oğul/oğl- | | oğul/oğl- | ||
+ | | ool | ||
| oğıl/ool- (?) | | oğıl/ool- (?) | ||
| ool | | ool | ||
| uol | | uol | ||
| ıvəl | | ıvəl | ||
+ | |- | ||
+ | ! cool down | ||
+ | | soğı- (?) | ||
+ | |class="lno" | suu- | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | soo- | ||
|- | |- | ||
! cold | ! cold | ||
Line 428: | Line 499: | ||
| soğiq | | soğiq | ||
| soğuk | | soğuk | ||
+ | | sooq | ||
| soox | | soox | ||
| sook | | sook | ||
Line 441: | Line 513: | ||
| | | | ||
| | | | ||
+ | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
| såvår | | såvår | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! tie up / choke | ||
+ | | boğ- | ||
+ | |class="lno"| buu- | ||
+ | | po(o)-?, bu(u)-? | ||
+ | | buw- | ||
+ | | bȯğ- | ||
+ | | boğ- | ||
+ | | boğ- | ||
+ | | | ||
+ | | poğ- | ||
+ | | boğ- | ||
+ | | buoj- | ||
+ | | pəv- | ||
+ | | boɣu-/boɣo- | ||
+ | |- | ||
+ | ! flag | ||
+ | | tūğ | ||
+ | |class="lno"| tuu | ||
+ | | | ||
+ | | tuw | ||
+ | | tuğ | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | tuğ | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | |- | ||
+ | ! water | ||
+ | | śub | ||
+ | |class="lno"| suu | ||
+ | | suu | ||
+ | | suw | ||
+ | | suv | ||
+ | | su | ||
+ | | su | ||
+ | | suğ | ||
+ | | suğ | ||
+ | | suğ | ||
+ | | uu | ||
+ | | şıv | ||
+ | | | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
Line 455: | Line 575: | ||
| qoru- | | qoru- | ||
| kavur- | | kavur- | ||
+ | | qoor- | ||
| xoor- | | xoor- | ||
| xoor- | | xoor- | ||
Line 469: | Line 590: | ||
| yuğur-/juğur- | | yuğur-/juğur- | ||
| yoğur- (?) | | yoğur- (?) | ||
+ | | | ||
| çura- | | çura- | ||
| | | | ||
Line 483: | Line 605: | ||
| buğ | | buğ | ||
| buğu | | buğu | ||
+ | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 497: | Line 620: | ||
| boğam | | boğam | ||
| boğun/boğum | | boğun/boğum | ||
+ | | | ||
| pun | | pun | ||
| | | | ||
Line 513: | Line 637: | ||
| | | | ||
| | | | ||
+ | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 525: | Line 650: | ||
| yavuk | | yavuk | ||
| | | | ||
+ | | | ||
| çooq | | çooq | ||
| çugas (?) | | çugas (?) | ||
− | | | + | | ɕıvəx |
| | | | ||
|- | |- | ||
Line 538: | Line 664: | ||
| teriq | | teriq | ||
| darı | | darı | ||
+ | | (taraa) | ||
| tarığ | | tarığ | ||
| (taraa) | | (taraa) | ||
Line 550: | Line 677: | ||
| uwız | | uwız | ||
| åğiz | | åğiz | ||
− | | oğuz | + | | oğuz CHECK |
+ | | | ||
+ | | | ||
| oos | | oos | ||
| aazı | | aazı | ||
− | |||
| uosax | | uosax | ||
| ırri (< ırɘ ?) | | ırri (< ırɘ ?) | ||
Line 563: | Line 691: | ||
| ayu | | ayu | ||
| ayıw | | ayıw | ||
− | | | + | | ayɨq |
+ | | eyɨq | ||
+ | | ayı | ||
+ | | azığ | ||
| | | | ||
− | |||
| | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! handful | ||
+ | | | ||
+ | |class="lno" | uuç | ||
+ | | uuş | ||
+ | | uwıs | ||
+ | | xåvuç(?) | ||
+ | | oç | ||
+ | | avuç | ||
+ | | ooş | ||
+ | | oos | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | ıvəɕ | ||
|- | |- | ||
! wash (v.) | ! wash (v.) | ||
Line 576: | Line 720: | ||
| yuw-/yuy- | | yuw-/yuy- | ||
| yu- | | yu- | ||
+ | | çu-n- | ||
| çuğ- | | çuğ- | ||
| çuu- | | çuu- | ||
| suu-y- (?) | | suu-y- (?) | ||
− | | | + | | ɕu- |
| | | | ||
| | | | ||
Line 591: | Line 736: | ||
| quw | | quw | ||
| koğu/kuğu | | koğu/kuğu | ||
+ | | quu | ||
| xuu | | xuu | ||
| quu | | quu | ||
Line 605: | Line 751: | ||
| | | | ||
| kov- | | kov- | ||
+ | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 617: | Line 764: | ||
| saw- | | saw- | ||
| såğ- | | såğ- | ||
+ | | sağ- | ||
| sağ- | | sağ- | ||
| sağ- | | sağ- | ||
Line 633: | Line 781: | ||
| yağ- | | yağ- | ||
| yağ- | | yağ- | ||
+ | | çağ- | ||
| çağ- | | çağ- | ||
| çağ- | | çağ- | ||
| — | | — | ||
− | | | + | | ɕu- |
| — | | — | ||
|- | |- | ||
Line 647: | Line 796: | ||
| | | | ||
| | | | ||
+ | | | ||
| | | | ||
| | | | ||
Line 661: | Line 811: | ||
| yaŋaq | | yaŋaq | ||
| yanak | | yanak | ||
+ | | naaq | ||
| naaq | | naaq | ||
| çaaq | | çaaq | ||
| sıŋaax | | sıŋaax | ||
| — | | — | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! yellow | ||
+ | | sarığ | ||
+ | | sarı | ||
+ | | | ||
+ | | sarı | ||
+ | | sarɨ(q) | ||
+ | | | ||
+ | | sarı | ||
+ | | sarığ | ||
+ | | sarığ | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | sira | ||
+ | |- | ||
+ | ! strong-tasting | ||
+ | | açığ | ||
+ | | açuu | ||
+ | |- | ||
+ | ! hard | ||
+ | | qatığ | ||
+ | | qatuu | ||
+ | |- | ||
+ | |- | ||
+ | ! by foot | ||
+ | | | ||
+ | | jöö | ||
+ | | | ||
+ | | jayaw | ||
+ | | yayåv | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | çazağ | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | ! mild(-natured) | ||
+ | | yabaş(?) | ||
+ | |class="lyes"| jooş | ||
+ | | joboş | ||
+ | | juwas | ||
+ | | yåwwåş/yuwåş | ||
+ | | yavaş/yuvaş | ||
+ | | yavaş | ||
+ | | | ||
+ | | çabas | ||
+ | | çaaş | ||
+ | | | ||
| | | | ||
|} | |} | ||
+ | |||
+ | [[Category:Historical Linguistics]] | ||
+ | [[Category:Turkic Languages]] |
Latest revision as of 01:36, 30 May 2020
To sort / unknown
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Fârsî |
---|---|---|---|---|---|---|
older brother | aqa | ağa/ake | ağa/äke | oğa/aka | aka | âghâ |
No lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
bull | buqa | buqa | buqa | buqa | buqa | boğa |
frog | bqqa | baqa | baqa | bağa | ||
collar | yaqa | jaqa | yaqa | yaka (collar, river bank) | ||
near | yaqın | jaqın | jaqın | yaqin | yéqin | yakın |
read | oqı- | oqu- | oqı- | oqi- | oqu- | oku- |
regret | ökün- | ökün- | ökin- | ökin- | ||
male goat | teke | teke | teke | tekä | taka | teke |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
deer | buğu | buğu | buğı | buğu | buğa | |
wood | yığaç | jığaç | ağaş | yoğoç | yağaç | ağaç |
young man | yigit | jigit | jigit | yigit | (y/j)igit | yiğit |
Lenition
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
dove | kökürçkän | kögüçkön | kögerşin | güvercin | ||
ox | öküz | ögüz | ögiz | öküz | ||
crop | ekin | egin | egin | ekin | ekin | |
invite/call | çaqır- | çaqır-/çıqır- | şaqır- | çağır- |
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
shoulder | egin | iyin | iyin () | egin/egn- | ||
heavy | ağır | oor | awır | oğir | éğir | ağır |
mouth | ağız | ooz | awız | oğiz | éğiz | ağız |
poison | ağu | uu | uw | oğu | ||
enemy | yağı | joo | jaw | yov | ||
rain | jaan | jawın | ||||
magpie | sağızğan | sawızqan | zağizğan | |||
wide | yoğan; yoğun | joon | juwan | yȯğon | yoğun; yoğan | yoğun (thick/dense, of substances) |
son | oğul/oğl- | uul | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- |
~cousin | yegän | jeen | jiyen | jiyen (nephew) | ||
twenty | yegirmi | jıyırma | jıyırma | yigirma | (y/j)igirme | yirmi |
needle | yignä | iyne | iyne | (y)igna | yingne | iğne |
master | ee | iye | ega? | igä? |
word-final stuff
gloss | Source (OT) | Kyrgyz | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish |
---|---|---|---|---|---|---|
warm | isig/ısığ | ısıq | ıstıq | issiq | issiq | ısı (heat) |
yellow | sarığ | sarı | sarı | sariq | sériq | sarı |
*damage? → soot | kög? | köö | ||||
melody | kög | küü | küy | |||
tribe | uruu | ruw | ||||
seed | uruq | urıq | ||||
older | uluu | ulı | ||||
great | uluq | ulıq | ||||
steam | buu | buw | ||||
water | suu | suw |
Kyrgyz uu/oo/aa
gloss | Old Turkic | Kyrgyz | Altay | Kazakh | Uzbek | Uyghur | Turkish | Shor | Khakas | Tuvan | Sakha | Chuvash | Mongolic | Manchu |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
heavy | ağır | oor | awır | åğɨr | eğɨr | ağır | aar | aar | aar | ıar | yıvər | |||
hurt | ağrı- (ağru-?) | ooru- | ooru- | awır- | åğrɨ- | ağrɨ- | ağrı- | ağrı- | ağır- CHECK | aarı- (?) | ıarıy- | ıra-t- (?) | ||
mouth | ağız | ooz | oos | awız | åğiz | éğiz | ağız | aas | aas/axs- | aas/aqs- | uos | vårå/urə- | ||
liver | bağır | boor | buur | bawır | båğir | beğir | bağır | paar | paar | baar | bıar | pȯver | ||
enemy | yağı | joo | ju(u) | jaw | yåv | yağı | çaa | çaa | (sıa-?) | ɕu | dayin | dayin | ||
mountain | tāğ | too | tuu | taw | tåğ | tağ | dağ | tağ | tağ | dağ | tıa | tu | ||
healthy | sağ/sāğ | soo | su(u) | saw | såğ | sağ | sağ | sağ | sağ | sıvə | sayin | |||
tie, connection, tied-up thing | bāğ | boo | buu | baw | båğ | bağ | bağ | pağ | pağ | bağ-la | bıa/baa-j | pəjav | ||
calf | buzağu | muzoo | bıza | buzaw | buzåq | mozay | buzağu | pıza | pızo | bızaa | påru | birağu | ||
chicken | taqığu / ?*tağıq | tooq | (taqaa) | tawıq | tåwuq | toxa/toxu | tavuk | tağax | (daʼğaa) | çəxə | takiyan | çoqo | ||
poison | ağu | uu | — | uw | åğu | ağı/oğa (?) | ağu | oo | oo | aa | ıı | |||
wide/thick | yoğan; yoğun | joon | joon | juwan | yȯğån | yoğun; yoğan | yoğun | çoon | çoon | çoon | suon | |||
son | oğul/oğl- | uul | ool/uul(?) | ul | oğil/oğl- | oğul/oğl-; oğal/oğl- | oğul/oğl- | ool | oğıl/ool- (?) | ool | uol | ıvəl | ||
cool down | soğı- (?) | suu- | soo- | |||||||||||
cold | soğıq | suuq | sooq | suwıq | såvuq | soğiq | soğuk | sooq | soox | sook | sivɘ | |||
marmot | soğur | suur | — | suwır | sȯğir/suğur/suvir | såvår | ||||||||
tie up / choke | boğ- | buu- | po(o)-?, bu(u)-? | buw- | bȯğ- | boğ- | boğ- | poğ- | boğ- | buoj- | pəv- | boɣu-/boɣo- | ||
flag | tūğ | tuu | tuw | tuğ | tuğ | |||||||||
water | śub | suu | suu | suw | suv | su | su | suğ | suğ | suğ | uu | şıv | ||
fry | quuru- | quur- | quwır | qåvur- | qoru- | kavur- | qoor- | xoor- | xoor- | qağur- | ||||
knead | yoğur-/yuğur- | juuru- | jura- | juwır- | yuğur-/juğur- | yoğur- (?) | çura- | ɕår- | jiğura- | |||||
steam | bu (*būğ) | buu | buu | buw | buğ | buğ | buğu | påw | ||||||
joint | boğım/boğun | muun | mun(/puun) | buwın | buğin | boğam | boğun/boğum | pun | ||||||
rafter in yurt | uğ | uuq | uwıq | ūğ (?) | oq | huğ (?) | ||||||||
near | yağu-q | juu-q | ju(u)-q | juw-ıq | yåvuq | yavuk | çooq | çugas (?) | ɕıvəx | |||||
millet | tarığ | taruu | (taraan) | tarı | tariq | teriq | darı | (taraa) | tarığ | (taraa) | tırə | tariya | ||
foremilk/colostrum | ağuz(?) | uuz | (uuraq) | uwız | åğiz | oğuz CHECK | oos | aazı | uosax | ırri (< ırɘ ?) | uğuruğ | |||
bear (n.) | adığ | ayuu | ayu | ayıw | ayɨq | eyɨq | ayı | azığ | ||||||
handful | uuç | uuş | uwıs | xåvuç(?) | oç | avuç | ooş | oos | ıvəɕ | |||||
wash (v.) | yu- (?) | juu- | ju-n- | juw- | yuw- | yuw-/yuy- | yu- | çu-n- | çuğ- | çuu- | suu-y- (?) | ɕu- | ||
swan | quğu | quu | quu | quw | quw | quw | koğu/kuğu | quu | xuu | quu | kuba | |||
chase | qov- | quu-/quw-ala- | — | quw- | qaw-/quw- | kov- | xu-/xəw- | |||||||
milk (v) | sağ- | saa- | saa- | saw- | såğ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | sağ- | ıa- | såv- | sağa- | |
rain (v) | yağ- | jaa- | ja(a)- | jaw- | yåğ- | yağ- | yağ- | çağ- | çağ- | çağ- | — | ɕu- | — | |
rain (n) | yağ-ın (?) | jaa-n | jaa-ş | jaw-ın | yåğ-ın | — | — | — | ||||||
jaw (n) | yaŋaq | jaaq | jaaq | jaq | yånåq, jağ | yaŋaq | yanak | naaq | naaq | çaaq | sıŋaax | — | ||
yellow | sarığ | sarı | sarı | sarɨ(q) | sarı | sarığ | sarığ | sira | ||||||
strong-tasting | açığ | açuu | ||||||||||||
hard | qatığ | qatuu | ||||||||||||
by foot | jöö | jayaw | yayåv | çazağ | ||||||||||
mild(-natured) | yabaş(?) | jooş | joboş | juwas | yåwwåş/yuwåş | yavaş/yuvaş | yavaş | çabas | çaaş |