Difference between revisions of "Turkic words that shouldn't be as they are"

From FireSpeakerWiki
Jump to navigationJump to search
(→‎/Iy/ - /i/ problem)
(→‎Unexpected /r/)
 
(101 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
 
== Kazakh ==
 
== Kazakh ==
−
These words seem to break Kazakh consonant shifts, and are most likely borrowings from other Turkic dialects or later borrowings from Persian or the like, though they don't behave like other borrowings from Persian.
+
 
 +
=== ş instead of s ===
 
* qoş (borrowing from Uzbek?)
 
* qoş (borrowing from Uzbek?)
 
* şaşlıq (borrowing from Uzbek? from Caucasus [via Russian]?)
 
* şaşlıq (borrowing from Uzbek? from Caucasus [via Russian]?)
Line 8: Line 9:
 
* şarab (borrowing from Uzbek?)
 
* şarab (borrowing from Uzbek?)
 
* şeker (borrowing from Uzbek?)
 
* şeker (borrowing from Uzbek?)
 +
* äşkerele- - ''to expose/reveal'' (Kyrgyz aşkerele-)
 +
* saylaw (Kg. şayloo, Uz. saylov)
 +
* aşıwlan- - ''get angry'' (Kyrgyz aşuwlan-)
 +
* şejire - (< Ar. şadjarat) ''genealogy''
 +
* but samal ‘wind’, not ‘şamal’
 +
 +
=== ş instead of s ===
 +
* şüjel (kaa, nog) - süjel (kaz) < *sögel - ''wart''
 +
 +
=== t ===
 +
 +
==== t instead of s/ç ====
 +
 +
* tüşkir- ‘sneeze’ (kir çüçkür-, uzb chushkir-)
 +
* tışqan ‘mouse’ (kir çıçqan, uzb sichqon, tur sıçan, otk siçğan, chv şɒşi)
 +
* tış- ‘poop’ (kir çıç-, uzb çıç-, tur sıç-)
 +
 +
==== ş←ç instead of t ====
  
−
=== /ü/ - /ö/ problem ===
+
* qaşır ’mule’ (kir qaçır, uzb xachir, tur katır)
 +
 
 +
=== /U/ - /O/ problem ===
 
* ükimet ‘government’ (Kg. ökmöt, Uz. hukumat, Uy. hökümät, Tkm. hökümet, Az. hökumət)
 
* ükimet ‘government’ (Kg. ökmöt, Uz. hukumat, Uy. hökümät, Tkm. hökümet, Az. hökumət)
 
* büyrek ‘kidney’ (Kg. böyrök, Uz. buyrak, Uy. börak, Tkm. böwrek, Az. böyrək, Tk. böbrek)
 
* büyrek ‘kidney’ (Kg. böyrök, Uz. buyrak, Uy. börak, Tkm. böwrek, Az. böyrək, Tk. böbrek)
Line 16: Line 37:
 
* oyat- ‘wake up (v.t.)’ (Kg. oygot-, Uz. uyg'ot-)
 
* oyat- ‘wake up (v.t.)’ (Kg. oygot-, Uz. uyg'ot-)
 
* monşaq ‘bead necklace’ (Kg. monçoq, Uz. munçoq, Tkm. mōncuq, ..)
 
* monşaq ‘bead necklace’ (Kg. monçoq, Uz. munçoq, Tkm. mōncuq, ..)
 +
* ul ‘son’ (Kg. uul, Uz. og'il)
 +
* ön ‘grow/rise’ (Ky. ön, Uz. un, PTk. *ȫn?)
 +
* uqsa- (kir. oqşo-) ''be similar''
  
−
=== /Iy/ - /i/ problem ===
+
=== /Iy/ - /I/ problem ===
−
* ıynsan ‘human’ (Kg. insan)
+
* ıynsan ‘human’ (Kg. insan; Uz. inson) ← Arabic
−
* iyt ‘dog’ (Kg. it)
+
* iyt ‘dog’ (Kg. it; Uz. it) ← Turkic?
−
* biyt ‘louse‘ (Kg. etc, bit; Uy. pit)
+
* biyt ‘louse‘ (Kg. etc, bit; Uy. pit; Uz. bit) ← Turkic?
−
* sıypat ‘character, quality’ (Kg. sıpat; Uz. sifat)
+
* sıypat ‘character, quality’ (Kg. sıpat; Uz. sifat) ← Arabic
−
* esim ‘name’ (Kg. isim; Uz. ism)
+
* tarıyx ‘history’ (Kg. tarıq; Uz. tarix) ← Arabic
 +
* oqıyğa ‘event, occurrence’ (Kg. oquya; Uz. voqea) ← Arabic
 +
* in ‘nest/hive/den’ (Kg. iyin)
  
 
=== e/i problem ===
 
=== e/i problem ===
 +
Does this parallel the [[Kazakh a~ɯ problem]]?
 +
Or the ö/ü problem (above)
 +
* esim ‘name’ (Kg. ısım; Uz. ism)
 
* siyrek ‘rarely’ (Kg. seyrek)
 
* siyrek ‘rarely’ (Kg. seyrek)
 +
* keyin ‘later’ (Kg. kiyin)
 +
* biye ‘mare’ (Kg. bee)
 +
* key ‘some’ (Kg. kee)
 +
* äldiy ‘baby’ (Kg. aldey)
 +
* iyek ‘jaw’ (Kg. eek)
 +
* närestey ‘baby’ (Kg. nariste)
 +
* äŋgime ‘story’ (Kg. aŋgeme)
 +
* köter- ‘lift’ (Kg. kötör-, *kötür-)
 +
* dälel 'proof, evidence' (Ky. dalil)
 +
* neke 'marriage' (Ky. nike)
 +
* kebis 'leather shoe' (kir. kebez 'cotton')
  
 
=== voicing discrepancies ===
 
=== voicing discrepancies ===
Line 34: Line 74:
 
* möldir ‘clear (water)’ (Kg. möltür)
 
* möldir ‘clear (water)’ (Kg. möltür)
 
* töbet ‘shepherd dog’ (Kg. döböt)
 
* töbet ‘shepherd dog’ (Kg. döböt)
 +
* dop ‘ball’ (Kg. top)
  
 
==== k/g ====
 
==== k/g ====
Line 42: Line 83:
 
* qaraqat ‘currant’ (Kg. qarağat)
 
* qaraqat ‘currant’ (Kg. qarağat)
 
* büldirgen ‘blackberry’ (Kg. büldürkön)
 
* büldirgen ‘blackberry’ (Kg. büldürkön)
 +
* jağa ‘collar’ (Kg. jaqa)
  
 
==== Other ====
 
==== Other ====
 
* jabayı ‘wild’ (Kg. japayı, Uz. yovvoyi, Uy. yavayi, Tkm. yabanı)
 
* jabayı ‘wild’ (Kg. japayı, Uz. yovvoyi, Uy. yavayi, Tkm. yabanı)
 +
* jalbız ‘mint’ (Kg. jalbız, Uz. yalpiz)
 
* sım ‘cable, wire’ (Kg. zım)
 
* sım ‘cable, wire’ (Kg. zım)
−
* .. ‘mint’ (Kg. jalbız, Uz. yalpiz)
+
* sawıq ~‘entertainment’ (Kg. zooq)
 +
* jaq 'jaw, cheek' (cf. jaŋaq, Kg. жаак)
 +
 
 +
=== Pairs ===
 +
* iygilik, izgi
 +
* ayaq, adaq
 +
 
 +
=== /l/ issues ===
 +
* jırğaw ‘pleasure’ (Kg. jırğal, Mg. jarğal)
 +
* uluw ‘slug’ (Kg. ülül)
 +
* müşel ‘zodiac reckoning’ (Kg. müçö?, Uz. muchal)
 +
* jı(l)mıy- ‘smile’ (Kg: jılmay-; Uz: jilmay- (iljay-))
 +
* joğalt- 'lose' (Ky: joğot-)
 +
 
 +
=== Extra letter / missing letter issues ===
 +
* usın- ‘suggest’ (Kg. sun-)
 +
* mura, mıyras ‘inheritance/heritage’ (Kg. muras)
 +
* sapa ‘quality’(Kg. sapat)
 +
* sen- ‘believe’ (Kg. işen-, Uz. ishon-)
  
 
=== jı-/ı- discrepancies ===
 
=== jı-/ı- discrepancies ===
Line 54: Line 115:
  
 
== Kyrgyz ==
 
== Kyrgyz ==
−
* biroq (from Uzbek?  or lack of later unrounding?)
+
 
 +
=== non-qypchak forms ===
 +
* ördök (not öyrök!)
 +
* siler
 +
* ısıq (*ıs(s)ığ? - should be ısuː)
 +
* sarı (*sarığ - should be saruː)
 +
 
 +
=== long vowels that shouldn't be long ===
 
* taanı- (why long /a/?)
 
* taanı- (why long /a/?)
 
* baatır (why long /a/?)
 
* baatır (why long /a/?)
Line 63: Line 131:
 
* boroon (why long /o/?)
 
* boroon (why long /o/?)
 
* buurçaq (why long /u/?  Uzbek burchoq, Kazakh burşaq)
 
* buurçaq (why long /u/?  Uzbek burchoq, Kazakh burşaq)
 +
* keçee
 +
 +
Also, apparent Old Turkic length preserved in Kyrgyz?
 +
* keçee ← keʧæ
 +
* jaa ← yā
 +
* -(A)(ː)r ?
 +
 +
=== other ===
 +
* biroq (from Uzbek?  or lack of later unrounding?)
 +
 +
=== χ ===
 +
* χan
 +
 +
=== !!! ===
 +
* bilerik (kk. bilezik, uz. bilaguzuk, tr. bilezik, uy. biläzük) ← bilek+yüzük?
 +
* kökürök (kk. kökirek, uz. ko'krak, uy. —, tr. göğüz, OT köküz)
 +
* şıpır- (kk. sıpır, uz. supur/shipir, uy süpür-, tr. süpür-, OT süpür-(?))
 +
* ör (OT üze/öze, cv. vir, alt. üzeri, tr. üzer)
 +
* adır ‘hill’ (OT atız ‘arable land between rivers’, kk. adır ‘hill’, uy. adir ‘hill’ / atiz ‘arable land between rivers’, ...)
 +
* öröön (kk. özen)
 +
 +
=== Pairs ===
 +
* сак/соо
 +
* жупка/жука
 +
* улуу/улук
 +
* уруу/урук
 +
 +
=== Needs sorting ===
 +
* depker (Uzb. kapgir)
 +
* köpölök (Uzb. kapalak, Kk. köpelek)
 +
* sanjıra (Kk. şejire, Ar. sadjarat (?))
 +
* jışaan/jışana (Kk. nısan/nışan/nısana ← Persian?)
  
 
== Uyghur ==
 
== Uyghur ==
Line 68: Line 168:
 
== Uzbek ==
 
== Uzbek ==
 
If these words aren't borrowings from Kazakh, then something strange is going on.
 
If these words aren't borrowings from Kazakh, then something strange is going on.
 +
* saylov
 +
 +
And /z/ Turkic?
 +
* cho'z- = to stretch
 +
 +
Vowel height
 +
* turpoq (cf. kaz/kaa topıraq / kir topuraq)
 +
 +
Vowel rounding
 +
* bolqa (cf. uz bolg'a, kaz/kir balqa)
 +
 +
== Tatar ==
 +
* soŋğı (should be suŋğı?)
 +
 +
== Tuvan ==
 +
* erki (should be eski?)
 +
** cf. also Khakas ''irgi'', Sakha ''erge''?
 +
* чырык (should be чарык?)
 +
* хырын/хырн- (cf. qarın)
 +
 +
== Sakha ==
 +
=== ы/a ===
 +
* ыл- (cf. al-)
 +
* ый (cf. ay)
 +
* ыт- (cf. at-)
 +
* сыҥаах (cf. yaŋaq/жаак)
 +
* ыс- (cf. saç-)
 +
* тас (cf. tış)
 +
* тимир (cf. temir)
 +
 +
=== w ===
 +
* куба (cf. quw)
 +
 +
== Turkish ==
 +
=== Wrong vowel height ===
 +
* sor- (cf. sura-) - ''ask''
 +
* boz- (cf. buz-) - ''break''
 +
* il (cf. el) - ''province/nation''
 +
** cf. el (cf. el) - ''hand''
 +
* gemi (cf. keme/kemä) - ''boat''
 +
* damar (cf. tamır) - ''blood vessel/vein''
 +
* kuzu (cf. qozu) - ''lamb''
 +
* doğru (cf. tuura/tuwra, to'g'ri) - ''right/correct''
 +
** cf. doğra- (cf. tuura) - ''chop''
 +
* üvey (cf. ögey/ögöy) - ''step-relative''
 +
* uyan- (cf. oyan-/oyğon-) - ''wake up''
 +
* kullan- (cf. qoldan-/qoldon-) - ''use (t.v.)''
 +
* git- (cf. ket-) - ''leave/go''
 +
** cf. getir- (cf. ketir- ''make leave'') - ''bring''
 +
* konuk (cf. qonaq, ← qon-) - ''guest''
 +
** cf. konak - ''inn''
 +
* yoğun (cf. juwan, yuwan, yo'g'on, yoğan) - ''thick''
 +
* iki (cf. eki) - ''two''
 +
* derin (cf. tereŋ) - ''deep''
 +
* ağla- (cf. yığla-/ıyla-) - ''cry''
 +
* kırlangıç (cf. qarlığaç/qarlığaş) - ''swallow''
 +
* işit- (cf. eşit-) ''hear''
 +
 +
=== Missing vowels ===
 +
* sor- (cf. sura-) - ''ask''
 +
* sil- (cf. sıla-) - ''spread/wipe/smear/stroke''
 +
* gölge (cf. köleke) - ''shadow''
 +
* kalk- (cf. qalqı-) - ''float/rise''
 +
* diz (cf. tize) ''knee''
 +
* taş- (cf. taşı-) ''overflow'' (but cf. taşı- = taşı ''haul'')
 +
 +
=== Extra vowel ===
 +
* sürü- (cf. sür-) - ''drag''
 +
* yürü- (cf. yür-) - ''walk/go''
 +
* soru- (cf. sor-/sōr-; Mongol *soru-?) - ''suck''
 +
 +
=== Intervocalic */d/, etc. ===
 +
* utan- (cf. uyal-) - ''be embarrassed/shy'' ← *udan-?
 +
* yassı (cf. jazı) - ''wide'' ← *yazı?
 +
 +
=== Unexpected /m/ ===
 +
* komşu (cf. qoşuna. qonşı) - ''neighbour''
 +
* gömlek
 +
* domuz (cf. doŋuz)
 +
 +
=== Unexpected /r/ ===
 +
* tarla (cf. talaa, dala) - ''field''
 +
* tekerlek (cf. tegerek/toğoloq, domalaq, etc.) - ''wheel''
 +
* duvar (cf. dubal?) - ''wall''
 +
* armut (cf. almurt/almurut) - ''pear''
 +
* böğürtlen (cf. büldürkön)
 +
 +
=== Interesting forms of borrowings ===
 +
* kımıl (cf. qıymıl)
 +
* sihir (cf. sıyqır)
 +
 +
== Other ==
 +
* (kaz/uzb/kir/etc.) *sulu ''oats''
 +
** (tuv/alt/tuk/kjh) *sula/süle ''oats''
 +
* (tur/uzb/klj/kum) *soğuq ''cold''
 +
** (uig) soğaq ''cold''
 +
** (kaz/kir/tat/bak/gag) *suwuq ''cold''
 +
** (Sanglax) sawuq ''cold''
 +
 +
== Bigger issues ==
 +
 +
* çiz- / siz- / çər- ("draw")
 +
* proto-form for "brain"???
  
 
[[Category:Historical Linguistics]]
 
[[Category:Historical Linguistics]]
 
[[Category:Turkic Languages]]
 
[[Category:Turkic Languages]]
 
[[Category:Kazakh]]
 
[[Category:Kazakh]]

Latest revision as of 14:16, 21 September 2024

Kazakh

ş instead of s

  • qoş (borrowing from Uzbek?)
  • şaşlıq (borrowing from Uzbek? from Caucasus [via Russian]?)
  • ğaşıq (later borrowing from Persian?)
  • kişmiş (borrowing from Russian?)
  • şabdalı (later borrowing from Persian?)
  • şarab (borrowing from Uzbek?)
  • şeker (borrowing from Uzbek?)
  • äşkerele- - to expose/reveal (Kyrgyz aşkerele-)
  • saylaw (Kg. şayloo, Uz. saylov)
  • aşıwlan- - get angry (Kyrgyz aşuwlan-)
  • şejire - (< Ar. şadjarat) genealogy
  • but samal ‘wind’, not ‘şamal’

ş instead of s

  • şüjel (kaa, nog) - süjel (kaz) < *sögel - wart

t

t instead of s/ç

  • tüşkir- ‘sneeze’ (kir çüçkür-, uzb chushkir-)
  • tışqan ‘mouse’ (kir çıçqan, uzb sichqon, tur sıçan, otk siçğan, chv şɒşi)
  • tış- ‘poop’ (kir çıç-, uzb çıç-, tur sıç-)

ş←ç instead of t

  • qaşır ’mule’ (kir qaçır, uzb xachir, tur katır)

/U/ - /O/ problem

  • ükimet ‘government’ (Kg. ökmöt, Uz. hukumat, Uy. hökümät, Tkm. hökümet, Az. hökumət)
  • büyrek ‘kidney’ (Kg. böyrök, Uz. buyrak, Uy. börak, Tkm. böwrek, Az. böyrək, Tk. böbrek)
  • söyle- ‘speak’ (Kg. süylö-, Uz. so'yla-)
  • sura- ‘ask’ (Kg. sura-, Uz. so'ra-)
  • oyat- ‘wake up (v.t.)’ (Kg. oygot-, Uz. uyg'ot-)
  • monşaq ‘bead necklace’ (Kg. monçoq, Uz. munçoq, Tkm. mōncuq, ..)
  • ul ‘son’ (Kg. uul, Uz. og'il)
  • ön ‘grow/rise’ (Ky. ön, Uz. un, PTk. *ȫn?)
  • uqsa- (kir. oqşo-) be similar

/Iy/ - /I/ problem

  • ıynsan ‘human’ (Kg. insan; Uz. inson) ← Arabic
  • iyt ‘dog’ (Kg. it; Uz. it) ← Turkic?
  • biyt ‘louse‘ (Kg. etc, bit; Uy. pit; Uz. bit) ← Turkic?
  • sıypat ‘character, quality’ (Kg. sıpat; Uz. sifat) ← Arabic
  • tarıyx ‘history’ (Kg. tarıq; Uz. tarix) ← Arabic
  • oqıyğa ‘event, occurrence’ (Kg. oquya; Uz. voqea) ← Arabic
  • in ‘nest/hive/den’ (Kg. iyin)

e/i problem

Does this parallel the Kazakh a~ɯ problem? Or the ö/ü problem (above)

  • esim ‘name’ (Kg. ısım; Uz. ism)
  • siyrek ‘rarely’ (Kg. seyrek)
  • keyin ‘later’ (Kg. kiyin)
  • biye ‘mare’ (Kg. bee)
  • key ‘some’ (Kg. kee)
  • äldiy ‘baby’ (Kg. aldey)
  • iyek ‘jaw’ (Kg. eek)
  • närestey ‘baby’ (Kg. nariste)
  • äŋgime ‘story’ (Kg. aŋgeme)
  • köter- ‘lift’ (Kg. kötör-, *kötür-)
  • dälel 'proof, evidence' (Ky. dalil)
  • neke 'marriage' (Ky. nike)
  • kebis 'leather shoe' (kir. kebez 'cotton')

voicing discrepancies

t/d

  • tağı ‘~more’ (Kg. dağı)
  • dala ‘field, steppe’ (Kg. talaa)
  • talay ‘several, many’ (Kg. dalay)
  • möldir ‘clear (water)’ (Kg. möltür)
  • töbet ‘shepherd dog’ (Kg. döböt)
  • dop ‘ball’ (Kg. top)

k/g

  • -GI / -KI suffix (what's going on here?)
    • Kazakh is voiced except after voiceless sounds?
    • Kyrgyz is voiceless except after vowels (and ŋ?)?
  • balğa ‘hammer’ (Kg. balqa)
  • qaraqat ‘currant’ (Kg. qarağat)
  • büldirgen ‘blackberry’ (Kg. büldürkön)
  • jağa ‘collar’ (Kg. jaqa)

Other

  • jabayı ‘wild’ (Kg. japayı, Uz. yovvoyi, Uy. yavayi, Tkm. yabanı)
  • jalbız ‘mint’ (Kg. jalbız, Uz. yalpiz)
  • sım ‘cable, wire’ (Kg. zım)
  • sawıq ~‘entertainment’ (Kg. zooq)
  • jaq 'jaw, cheek' (cf. jaŋaq, Kg. жаак)

Pairs

  • iygilik, izgi
  • ayaq, adaq

/l/ issues

  • jırğaw ‘pleasure’ (Kg. jırğal, Mg. jarğal)
  • uluw ‘slug’ (Kg. ülül)
  • müşel ‘zodiac reckoning’ (Kg. müçö?, Uz. muchal)
  • jı(l)mıy- ‘smile’ (Kg: jılmay-; Uz: jilmay- (iljay-))
  • joğalt- 'lose' (Ky: joğot-)

Extra letter / missing letter issues

  • usın- ‘suggest’ (Kg. sun-)
  • mura, mıyras ‘inheritance/heritage’ (Kg. muras)
  • sapa ‘quality’(Kg. sapat)
  • sen- ‘believe’ (Kg. işen-, Uz. ishon-)

jı-/ı- discrepancies

  • jır ‘song’ (Kg. ır)
  • jıla- ‘cry’ (Kg. ıyla-, Uz. yig'la-, Uy. ağla-, Tv. ı(j)ıla-)
  • ağaş ‘tree, wood’ (Kg. jığaç, Uz. yog'och, Uy, yağaç, Tk. ağaç, Khlj. hağaç, Orkh. ığaç, Karakh. yığaç, Ch. jɨvъś, Tv. ɨ̃jaš)

Kyrgyz

non-qypchak forms

  • ördök (not öyrök!)
  • siler
  • ısıq (*ıs(s)ığ? - should be ısuː)
  • sarı (*sarığ - should be saruː)

long vowels that shouldn't be long

  • taanı- (why long /a/?)
  • baatır (why long /a/?)
  • araa (why long /a/?)
  • talaa (why long /a/?)
  • aarı (why long /a/?)
  • eeri- (why long /e/?)
  • boroon (why long /o/?)
  • buurçaq (why long /u/? Uzbek burchoq, Kazakh burşaq)
  • keçee

Also, apparent Old Turkic length preserved in Kyrgyz?

  • keçee ← keʧæ
  • jaa ← yā
  • -(A)(ː)r ?

other

  • biroq (from Uzbek? or lack of later unrounding?)

χ

  • χan

!!!

  • bilerik (kk. bilezik, uz. bilaguzuk, tr. bilezik, uy. biläzük) ← bilek+yüzük?
  • kökürök (kk. kökirek, uz. ko'krak, uy. —, tr. göğüz, OT köküz)
  • şıpır- (kk. sıpır, uz. supur/shipir, uy süpür-, tr. süpür-, OT süpür-(?))
  • ör (OT üze/öze, cv. vir, alt. üzeri, tr. üzer)
  • adır ‘hill’ (OT atız ‘arable land between rivers’, kk. adır ‘hill’, uy. adir ‘hill’ / atiz ‘arable land between rivers’, ...)
  • öröön (kk. özen)

Pairs

  • сак/соо
  • жупка/жука
  • улуу/улук
  • уруу/урук

Needs sorting

  • depker (Uzb. kapgir)
  • köpölök (Uzb. kapalak, Kk. köpelek)
  • sanjıra (Kk. şejire, Ar. sadjarat (?))
  • jışaan/jışana (Kk. nısan/nışan/nısana ← Persian?)

Uyghur

Uzbek

If these words aren't borrowings from Kazakh, then something strange is going on.

  • saylov

And /z/ Turkic?

  • cho'z- = to stretch

Vowel height

  • turpoq (cf. kaz/kaa topıraq / kir topuraq)

Vowel rounding

  • bolqa (cf. uz bolg'a, kaz/kir balqa)

Tatar

  • soŋğı (should be suŋğı?)

Tuvan

  • erki (should be eski?)
    • cf. also Khakas irgi, Sakha erge?
  • чырык (should be чарык?)
  • хырын/хырн- (cf. qarın)

Sakha

ы/a

  • ыл- (cf. al-)
  • ый (cf. ay)
  • ыт- (cf. at-)
  • сыҥаах (cf. yaŋaq/жаак)
  • ыс- (cf. saç-)
  • тас (cf. tış)
  • тимир (cf. temir)

w

  • куба (cf. quw)

Turkish

Wrong vowel height

  • sor- (cf. sura-) - ask
  • boz- (cf. buz-) - break
  • il (cf. el) - province/nation
    • cf. el (cf. el) - hand
  • gemi (cf. keme/kemä) - boat
  • damar (cf. tamır) - blood vessel/vein
  • kuzu (cf. qozu) - lamb
  • doğru (cf. tuura/tuwra, to'g'ri) - right/correct
    • cf. doğra- (cf. tuura) - chop
  • üvey (cf. ögey/ögöy) - step-relative
  • uyan- (cf. oyan-/oyğon-) - wake up
  • kullan- (cf. qoldan-/qoldon-) - use (t.v.)
  • git- (cf. ket-) - leave/go
    • cf. getir- (cf. ketir- make leave) - bring
  • konuk (cf. qonaq, ← qon-) - guest
    • cf. konak - inn
  • yoğun (cf. juwan, yuwan, yo'g'on, yoğan) - thick
  • iki (cf. eki) - two
  • derin (cf. tereŋ) - deep
  • ağla- (cf. yığla-/ıyla-) - cry
  • kırlangıç (cf. qarlığaç/qarlığaş) - swallow
  • işit- (cf. eşit-) hear

Missing vowels

  • sor- (cf. sura-) - ask
  • sil- (cf. sıla-) - spread/wipe/smear/stroke
  • gölge (cf. köleke) - shadow
  • kalk- (cf. qalqı-) - float/rise
  • diz (cf. tize) knee
  • taş- (cf. taşı-) overflow (but cf. taşı- = taşı haul)

Extra vowel

  • sürü- (cf. sür-) - drag
  • yürü- (cf. yür-) - walk/go
  • soru- (cf. sor-/sōr-; Mongol *soru-?) - suck

Intervocalic */d/, etc.

  • utan- (cf. uyal-) - be embarrassed/shy ← *udan-?
  • yassı (cf. jazı) - wide ← *yazı?

Unexpected /m/

  • komşu (cf. qoşuna. qonşı) - neighbour
  • gömlek
  • domuz (cf. doŋuz)

Unexpected /r/

  • tarla (cf. talaa, dala) - field
  • tekerlek (cf. tegerek/toğoloq, domalaq, etc.) - wheel
  • duvar (cf. dubal?) - wall
  • armut (cf. almurt/almurut) - pear
  • böğürtlen (cf. büldürkön)

Interesting forms of borrowings

  • kımıl (cf. qıymıl)
  • sihir (cf. sıyqır)

Other

  • (kaz/uzb/kir/etc.) *sulu oats
    • (tuv/alt/tuk/kjh) *sula/süle oats
  • (tur/uzb/klj/kum) *soğuq cold
    • (uig) soğaq cold
    • (kaz/kir/tat/bak/gag) *suwuq cold
    • (Sanglax) sawuq cold

Bigger issues

  • çiz- / siz- / çər- ("draw")
  • proto-form for "brain"???
Retrieved from "https://wiki.firespeaker.org/index.php?title=Turkic_words_that_shouldn%27t_be_as_they_are&oldid=11552"